Badanie autentyczności obrazu Dalego – zagadka wyjaśniona po latach

W Art Institute of Chicago ma właśnie miejsce wystawa pt. „Salvador Dalí: The Image Disappears”, przybliżające dwa sprzeczne nurty, wyłaniające się z twórczości artysty – chęć widoczności, charakterystyczna dla szczytu jego sławy, a zarazem ukazujące się pragnienie zniknięcia. W wystawie nie byłoby nic bardziej nadzwyczajnego od innych tego typu wydarzeń, gdyby nie fakt, że wzbudziła wątpliwości co do autorstwa jednego obrazu, a w efekcie stała się przyczynkiem do fascynującego odkrycia na temat pracy Dalego.

Salvador Dalí, Sen o Wenus (1939), fragment. Kolekcja Instytutu Sztuki w Chciago, ©Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí/Artists Rights Society (ARS), Nowy Jork, 2018

Salvador Dalí urodził się 11 maja w Figueres (Hiszpania). Uznawany jest za postać ekscentryczną i jednego z najwybitniejszych przedstawicieli surrealizmu. Jego twórczość przywodzi na myśl głównie przeplatające się często motywy zwierzęce oraz topniejące zegary.

Wystawa „Salvador Dalí: The Image Disappears”, mająca miejsce w Chicago, zawiera obrazy, rzeźby, kolaże, a także rysunki artysty. Jak sugeruje jej nazwa, łączy w sobie dwa wyłaniające się w jego twórczości, silnie sprzeczne nurty, a więc pragnienie widoczności, jak również zniknięcia. Eksploruje kluczową dekadę lat 30. XX wieku, kiedy to Dalí odkrył sztukę surrealizmu.

Na wystawie w Art Institute of Chicago można obejrzeć jedną z jego prac, która wprowadziła pracowników tej instytucji w niemałe zdezorientowanie. Obraz Dalego „Wizja wieczności”, datowany na 1936 rok, przedstawia niewyraźną postać siedzącą na szczycie łuku z dziurą w klatce piersiowej. Wyraz jej twarzy jest niewidoczny, jednak postawa i całość obrazu przywodzi na myśl uczucie bólu, a jej ciało wydaje się niszczeć. Wzbudza uczucie beznadziei. Wokół widzimy plamy, niczym ulatniająca się dusza, a na drugim planie ukazuje się kolejna postać, wyglądająca jak szkielet.

Pracownicy Art Institute of Chicago wiedząc o unikalności pionowego dzieła o nadzwyczajnie dużych rozmiarach oraz że nie przypomina tematyką innych prac artysty z tamtego czasu, przed otwarciem wystawy postanowili upewnić się, czy faktycznie jest jego autorstwa. W efekcie dokonali jeszcze większego odkrycia.

Konserwatorzy malarstwa Allison Langley i Katrina Rush, dzięki żmudnym badaniom ustalili, że płótno zostało wycięte z większego muralu, co było dla nich ogromnym zaskoczeniem. Odkrycia dokonali m.in. dzięki artykułowi z Vogue’a (1939 rok) na temat kontrowersyjnego surrealistycznego pawilonu Dalego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. Potwierdzili jego autentyczność i w efekcie muzeum zmieniło nazwę obrazu na właściwą, czyli „Sen o Wenus”, a datę na 1939 rok, po dziesięcioleciach błędnej klasyfikacji w zbiorach instytucji. Dlaczego mural pawilonowy został pocięty pozostaje jednak tajemnicą.

Wystawa „Salvador Dalí: The Image Disappears” ma miejsce w Art Institute of Chicago, 111 South Michigan Avenue, Chicago, Illinois. Trwa od 18 lutego do 12 czerwca 2023 roku.

A.W.

Źródło: news.artnet.com

Zdj. góra:
Salvador Dali. Pojawienie się twarzy i talerza z owocami na plaży , 1938. © Salvador Dalí, Fundació Gala-Salvador Dalí / Artists Rights Society (ARS), Nowy Jork, 2022. Zdjęcie: Allen Phillips/Wadsworth Atheneum