Powoli zapominamy o zeszłorocznych wydarzeniach ze świata sztuki. Zarówno na rodzimym, jak i międzynarodowym rynku sztuki wyczekujemy interesujących aukcji i nowych zaskakujących rekordów. W minionym, 2023 roku zanotowano znaczące spadki na globalnym rynku sztuki, ale również w Polsce. Zmniejszyła się ilość aukcji, a ich wyniki były niższe niż w poprzednich latach. Czy w nowym, 2024 roku, możemy spodziewać się wzrostu, czy wyników słabszych, niż w roku ubiegłym? Zanim na dobre wnikniemy w tegoroczne aukcyjne oczekiwania i przewidywania, spójrzmy wstecz, na rekordy polskich twórców i twórczyń na krajowym rynku sztuki w 2023.

1. Magdalena Abakanowicz, Caminando (zestaw 20 figur), 1998/1999

Najdroższym dziełem, sprzedanym w 2023 roku, na polskim rynku sztuki, jest grupa rzeźbiarska autorstwa Magdaleny Abakanowicz. Grupa, składająca się z 20 figur z brązu, została wylicytowana na listopadowej aukcji w DESA Unicum za kwotę 9 600 000 zł (wszystkie ceny podajemy z opłatą aukcyjną). Mimo że rzeźby są najdrożej sprzedanym dziełem na aukcji w Polsce w 2023 roku, ich cena nie przekroczyła rekordu z 2021 roku. Obecnie wciąż najdroższą pracą Magdaleny Abakanowicz sprzedaną na aukcji jest zespół zespołu 83 figur dziecięcych „Bambini”, który osiągnął rekordową kwotę 13,6 mln złotych.

Magdalena Abakanowicz, Caminando (zestaw 20 figur), 1998/1999, źródło: DESA Unicum

2. Wojciech Fangor, M 39, 1969

Drugie miejsce w rankingu zdobywa obraz, który również pojawił się na licytacji w domu aukcyjnym DESA Unicum. Obraz Wojciecha Fangora „M 39” został sprzedany za rekordową kwotę ponad 7,5 miliona złotych. Rekord padł 7 grudnia w Domu Aukcyjnym DESA Unicum na aukcji Sztuka Współczesna. Op-art i abstrakcja geometryczna. Rekordowe dzieło pobiło swój własny rekord. Jeszcze w 2018 roku ten sam obraz został sprzedany za niespełna 5 milionów złotych również na aukcji w Domu Aukcyjnym DESA UNICUM. „M 39” był wówczas najdrożej sprzedanym obrazem na polskim rynku.

Wojciech Fangor, M39, 1969, źródło: DESA Unicum

3. Roman Opałka, Detal 2806353 – 2828874 z cyklu 1965/1 – ∞, 1965

Roman Opałka, Detal 2806353 – 2828874 z cyklu „1965/1 – ∞”, 1965, źródło: DESA Unicum

Na ostatnim miejscu na podium plasuje się obraz Romana Opałki z lat 60. XX wieku. Dzieło z cyklu „Opałka 1965/1 – ∞” osiągnęło kwotę 4,5 mln złotych na listopadowej aukcji. Obrazy liczone z tej serii to cykl tworzony przez artystę od 1965 roku. Pierwsze płótno z cyklu było ciemnoszare i pokryte rzędami białych liczb. Kolejne dzieła artysta tworzył, zapisując kolejne cyfry. Od 1972 roku każde kolejne płótno było jaśniejsze od poprzedniego o jeden procent bieli dodawanej do podłoża.

4. Roman Opałka, Detal 4253356 – 4273404 z cyklu 1965/1 – ∞, 1965

Roman Opałka, Detal 4253356 – 4273404 z cyklu „1965/1 – ∞”, 1965, źródło: DESA Unicum

Na czwartym miejscu ponownie dzieło autorstwa Romana Opałki, również z tego samego cyklu. Obraz został zakupiony za 4,32 mln złotych na październikowej aukcji w DESA Unicum. We wspominanym już cyklu, autor dążył do tego, aby tło ostatniego zapisu było całkowicie białe. Ten wyjątkowy cykl malarski manifestuje upływ czasu i jest niejako metaforą przemijania, ale i życia. Romanowi Opałce udało się zapisać trzy wymiary czasu: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Artysta przewidywał, pod koniec życia uda mu się osiągnąć cyfrę 7777777.  Zmarł w roku 2011, a jego ostatni zapis zatrzymał się w okolicy 5604000.

5. Józef Chełmoński, Wieczór letni, 1875

Piątym, najdrożej sprzedanym polskim dziełem na rodzimej aukcji, jest obraz „Wieczór letni” pędzla Józefa Chełmońskiego. Dzieło osiągnęło kwotę 4,32 mln złotych, co czyni z niego najdrożej sprzedany obraz artysty. Obraz został zakupiony przez Muzeum Narodowe w Poznaniu. Obraz, który trafił na aukcję w czerwcu 2023 roku, przez ponad sto lat uznawany był za zaginiony. 

Józef Chełmoński, Wieczór letni, 1875, źródło: Desa Unicum

Józef Chełmoński jest jednym z najważniejszych polskich malarzy XIX i XX wieku. Wkład artysty w rozwój rodzimego malarstwa pejzażowego oraz realizmu jest nieoceniony. Jego twórczość skupiała się na malarstwie pejzażowym i sztafażu, choć nie były to ówcześnie najpopularniejsze motywy w polskiej sztuce. W malarstwie Chełmońskiego imponujący realizm łączy się z niezwykłą umiejętnością uchwycenia atmosfery danego momentu.

6. Wojciech Fangor, M 58, 1969

Wojciech Fangor, M58, 1969, źródło: DESA Unicum

Zeszłoroczne aukcje zdecydowanie należą do Wojciecha Fangora. Na tej samej grudniowej aukcji, na której został sprzedany „M 39”, znalazło się kolejne rekordowe dzieło — „M 58″. Obraz osiągnął kwotę 3 120 000 zł. W aukcji udział jeszcze dwa inne płótna Wojciecha Fangora.

7. Józef Brandt, Powrót z wyprawy wiedeńskiej, 1865

Siedem dni po rekordowej aukcji Fangora, w domu aukcyjnym  Desa Unicum odbyła się licytacja „Sztuka Dawna. XIX wiek, Modernizm, Międzywojnie”, na której został wylicytowany obraz Józefa Brandta za kwotę 2 880 000 mln. Jak czytamy w katalogu DESA Unicum „protoplastą dla historyczno-batalistycznych dzieł Brandta, jest prezentowany »Powrót z wyprawy wiedeńskiej«, w którym po raz pierwszy w monumentalnej formie malarskiej do głosu dochodzi kluczowy dla całego dzieła malarza mit XVII-wiecznej Rzeczpospolitej”. „Powrót z wyprawy wiedeńskiej” to wczesne dzieło artysty, które otwiera serię jego prac dedykowanych Bitwie pod Wiedniem.

Józef Brandt, Powrót z wyprawy wiedeńskiej, 1865, źródło: DESA Unicum

8.Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu  (za Adolfem Ulrikiem Wertmüller), 2019

Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu  (za Adolfem Ulrikiem Wertmüller), 2019, źródło: Polswiss Art

W październiku, w domu aukcyjnym Polswiss Art został wylicytowany obraz Ewy Juszkiewicz „Bez tytułu (za Adolfem Ulrikiem Wertmüller)” za kwotę 2 760 000 zł. Padł zatem nowy rekord za dzieło artystki sprzedane na polskim rynku. Dzieło Juszkiewicz z październikowej aukcji pochodzi z amerykańskiej kolekcji.

Ewa Juszkiewicz jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystek. Jej twórczość jest szeroko znana również na rynku międzynarodowym. Na rynku światowym rekordowe dzieło artystki „Portrait of a Lady (After Louis Leopold Boilly)” zostało sprzedane w 2022 roku za kwotę 1,56 mln dolarów na aukcji charytatywnej w domu aukcyjnym Christie’s w Nowym Jorku. 

9.Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu (za Christofferem Wilhelmem Eckersbergiem), 2020

Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu (za Christofferem Wilhelmem Eckersbergiem), 2020, źródło: Polswiss Art

Na przedostatnim miejscu w rankingu znajduje się kolejne dzieło Ewy Juszkiewicz. Obraz został z kolei wystawiony na grudniowej aukcji w Polswiss Art i osiągnął cenę 2,46 mln złotych. Pozycja artystki na arenie międzynarodowej wciąż rośnie- jej prace pojawiają się nie tylko w kolekcjach oraz na zagranicznych wystawach, ale coraz częściej pojawiają się w ofercie najbardziej prestiżowych domów aukcyjnych na świecie. 

10.Wojciech Fangor, M 20, 1970

Na miejscu 10 trzecie dzieło Wojciecha Fangora w naszym rankingu. Obraz „M 20″, w przeciwieństwie do poprzedników, pojawił się jeszcze w marcu na aukcji w DESA Unicum. Jego cena wyniosła 2,4 mln złotych. 

Wojciech Fangor, M 20, 1970, źródło: DESA Unicum

Natalia Gaj

fot. góra: Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu  (za Adolfem Ulrikiem Wertmüller), 2019, źródło: Polswiss Art