Pierwszy miesiąc 2025 roku powoli dobiega końca. Coraz rzadziej myślimy o noworocznych postanowieniach, przestajemy rozmyślać o wydarzeniach zeszłorocznych, również tych na rynku sztuki. Czekamy za to na nowe, ekscytujące wydarzenia – wyczekujemy nowych emocjonujących wystaw, aukcji, a tym samym rekordów aukcyjnych. Choć najdroższa praca wylicytowana na aukcji w roku 2023 (Magdalena Abakanowicz, Caminando [Zestaw 20 figur], 1998-1999) nadal przewyższa wartością najdroższe polskie dzieło wylicytowane na aukcji w Polsce 2024 roku, nie można mówić o znaczącym spadku na polskim rynku sztuki, ale o pewnej stabilizacji, a nawet wzroście w niektórych obszarach. 

Znaczna część polskich dzieł, które osiągnęły najlepsze wyniki na aukcjach w Polsce w ubiegłym roku, została wylicytowana w drugiej połowie roku, a nawet w ostatnim kwartale. Aż połowa obiektów z pierwszej dziesiątki została sprzedana w grudniu i listopadzie. Czy w bieżącym, 2025 roku zmienią się tendencje i trendy na krajowym rynku sztuki? Czy możemy spodziewać się znaczących spadków lub wzrostów? Zanim zagłębimy się w prognozy i nadzieje związane z aukcjami w tym roku, warto cofnąć się do 2024 roku i przypomnieć sobie rekordowe osiągnięcia polskich artystów i artystek na rodzimym rynku sztuki. Ceny wszystkich dzieł podajemy z uwzględnieniem opłaty aukcyjnej. 

Andrzej Wróblewski i Igor Mitoraj 

Najdroższym dziełem w Polsce, które zostało wylicytowane na aukcji w 2024 roku, jest obraz Andrzeja Wróblewskiego „Zatopione miasto II” z 1948 roku. Obraz został zakupiony na listopadowej aukcji w DESA Unicum za 6,48 mln złotych. Transakcja nie pobiła jednak rekordu Andrzeja Wróblewskiego z 2021 roku, obrazu „Dwie mężatki”, który osiągnął kwotę niespełna 13,5 mln zł. Mimo to tak wysoka kwota za dzieło Wróblewskiego napawa optymizmem. Wśród 10 najdroższych dzieł znalazła się inna praca Andrzeja Wróblewskiego. Na miejscu 7 plasuje się „Niebo nad miastem/Kompozycja abstrakcyjna” z tego samego roku, co rekordowy obraz. Obraz sprzedano za niespełna 4 mln złotych w domu aukcyjnym Polswiss Art. 

Andrzej Wróblewski, Zatopione miasto II, 1948 | źródło: DESA Unicum

Z kolei na drugim miejscu uplasowała się rzeźba Igora Mitoraja „Centurion” pochodząca z 1988 roku — osiągnęła kwotę 5,16 mln zł. Rzeźby Igora Mitoraja cieszą się ogromnym uznaniem zarówno na zagranicznym, jak i polskim rynku sztuki. Dzieła od lat przyciągają uwagę kolekcjonerów i osiągają wysokie kwoty na aukcjach. Ich obecność na rynku podkreśla rosnące zainteresowanie rzeźbą jako istotnym segmentem sztuki współczesnej. Mitoraj pozostaje jednym z nielicznych polskich rzeźbiarzy o międzynarodowej renomie, co dodatkowo wzmacnia prestiż jego dzieł w krajowych kolekcjach.

Kolejny sukces dzieł Romana Opałki 

Wśród pierwszej piątki najdroższych dzieł polskich artystów i artystek na rodzimych aukcjach w 2023 roku znalazły się aż dwa obrazy Romana Opałki z cyklu „1965/1 – ∞”. Zainteresowanie kolekcjonerów i miłośników sztuki twórczością Opałki nie słabnie, co udowadniają wyniki aukcji w 2024 roku. Dzieła z ikonicznego już dziś cyklu zajęły trzecie, czwarte i szóste miejsce w rankingu. Obraz „Detal 58885-89204” osiągnął kwotę 5,04 mln złotych, „Detal 407817-434714” 4,8 miliona złotych, a w końcu „Detal 1194480-1215202” 4,2 mln złotych. Wszystkie dzieła pochodzą z tego samego cyklu i zostały zrealizowane w 1965 roku. Obrazy z tego samego cyklu osiągnęły trzecie i czwarte miejsce w tym samym rankingu za 2023 rok, jednak pod względem cenowym w 2024 roku widać wzrost o kilkaset tysięcy złotych.  

Cykl obrazów z tej serii Roman Opałka rozpoczął w 1965 roku. Pierwsze płótno miało ciemnoszare tło, na którym artysta umieścił rzędy białych liczb. W kolejnych pracach kontynuował zapis ciągu liczbowego, a od 1972 roku każda następna praca była o jeden procent jaśniejsza, dzięki stopniowemu dodawaniu bieli do tła. Ostatecznym celem cyklu było osiągnięcie całkowicie białego tła. Ten niezwykły projekt malarski stał się nie tylko zapisem upływu czasu, ale także głęboką metaforą przemijania i życia. Opałka w swojej twórczości zawarł trzy wymiary czasu: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Przewidywał, że pod koniec życia uda mu się dojść do liczby 7 777 777, jednak jego ostatni zapis, ukończony przed śmiercią w 2011 roku, zatrzymał się w okolicach 5 604 000.

Dominacja sztuki nowoczesnej i współczesnej? 

Nie da się ukryć, że od kilku lat ranking najdroższych dzieł na polskim rynku sztuki dominują dzieła spod znaku sztuki nowoczesnej i współczesnej, przede wszystkim z II połowy XX wieku. Można zauważyć stopniowe i delikatne zmniejszenie się zainteresowania sztuką dawną, choć nie brakuje aukcji i rekordów w tym obszarze oraz dużych kolekcji prywatnych i kolekcjonerów. Na szóstym miejscu wśród najdroższych dzieł 2024 mieści się „Autoportret z czaszką” z 1908 roku pędzla Jacka Malczewskiego. Choć dzieło pochodzi z początku XX wieku, jest nadal nieco zakorzenione w klasycznych tradycjach malarstwa. Obraz, który osiągnął kwotę 4,2 mln złotych, jest jednym z najdroższych obrazów tego artysty na polskim rynku sztuki. Rekord należy jednak do dzieła „Rzeczywistość”, które zostało sprzedane w 2022 roku podczas grudniowej aukcji w DESA Unicum za kwotę 20,4 mln złotych.

Jacek Malczewski, Autoportret z czaszką, 1908 | źródło: DESA Unicum

Jedyne XIX-wieczne dzieło w pierwszej dziesiątce to „Kawalerowie Mieczowi inflanccy proszący króla Zygmunta Augusta o opiekę przed uciskiem cesarza Ferdynanda” pędzla Maurycego Gottlieba. Prace artysty na aukcjach to rzadkość. Utalentowany uczeń Jana Matejki zmarł bardzo młodo i pozostawił po sobie niewiele prac, z których część uległa zniszczeniu. Dlatego pojawienie się obrazu Gottlieba na grudniowej aukcji w DESA Unicum stanowiło istotne wydarzenie na polskim rynku sztuki w 2024 roku. 

Maurycy Gottlieb, Kawalerowie, Mieczowi inflanccy proszący króla Zygmunta Augusta o opiekę przed uciskiem cesarza Ferdynanda, 1874 | źródło: DESA Unicum

Ewa Juszkiewicz — najdroższa polska artystka?  

Sztuka Ewy Juszkiewicz już od wielu lat zdobywa uznanie w kraju i na świecie. Pozycja artystki i wartość jej dzieł na międzynarodowym rynku sztuki zdają się być od dłuższego czasu ugruntowane. Juszkiewicz, obecna na międzynarodowej scenie, znacząco przyczynia się do promowania polskiej sztuki współczesnej na świecie. Wyniki aukcyjne z 2024 roku podkreślają rosnącą wartość dzieł artystki. W ubiegłym roku został pobity rekordy za obraz Ewy Juszkiewicz sprzedany w Polsce, a kwoty, za jakie zostały wylicytowane dzieła, są wyższe, niż w roku 2023. Dlatego na ósmym miejscu naszego rankingu umieściliśmy rekordowe dzieło „Bez tytułu (za Antonem Einsle)” z  2016 roku, które osiągnęło 3,72 mln zł, a na ostatnim obraz z 2009 roku „Nasza klasa”, który został sprzedany za 3,6 mln złotych. Ewa Juszkiewicz jest także jedyną kobietą, której pracy znalazły się wśród 10 najdroższych dzieł sprzedanych na aukcjach w Polsce w 2024 roku. 

Ewa Juszkiewicz, Bez tytułu (za Antonem Einsle), 2016 | źródło: Polswiss Art

Natalia Gaj

fot.góra: Ewa Juszkiewicz, Nasza klasa, 2009 | źródło: Polswiss Art

Wyłączenie odpowiedzialności: Informacje przedstawione w niniejszym artykule zostały opracowane na podstawie danych uzyskanych od galerii, domów aukcyjnych oraz innych podmiotów i źródeł związanych z rynkiem sztuki. Jednocześnie rynekisztuka.pl zastrzega, iż nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne nieścisłości lub błędy wynikające z niepełności lub nierzetelności danych dostarczonych przez podmioty zewnętrzne. Więcej w regulaminie.