Twórczość Katarzyny Kukuły to unikalne zjawisko na polskiej scenie artystycznej. Jej obrazy pełne ekspresji i intensywnych barw opowiadają często o równie intensywnych przeżyciach i doświadczeniach. Dzieła artystki zachwycają estetycznie i mogą być analizowane bez osobistego kontekstu, ale nabierają pełni, kiedy przyjmujemy je z całą ich historią i okolicznościami powstania. Co kryje osobista sztuka Katarzyny Kukuły? 

MATERIAŁ PARTNERSKI

„Moim domem jest las” 

„Moim domem jest las” – opowiada artystka w kontekście swojego życia, ale i twórczości. To właśnie natura, współistnienie z nią, bycie przy niej i w niej, a tym samym czerpanie z niej, jest jednym ze źródeł sztuki Kukuły. Las od dzieciństwa był dla artystki schronieniem i źródłem inspiracji — to tam odnajdywała spokój ducha, to w nim myśli i pomysły znajdowały określony kształt, który nierzadko znajdował swoje miejsce na płaszczyźnie obrazu. Przeżycia i doświadczenia z jej najmłodszych lat często stanowią punkt wyjścia dla jej dojrzałej twórczości — to wielokrotnie opowieści o dorastaniu i dojrzewaniu, zarówno jako dziecko, kobieta (z pełnym spektrum jasnych i ciemnych stron doświadczenia kobiecości), ale i człowiek.

Katarzyna Kukuła | dzięki uprzejmości Varisella Art Gallery

Część tych opowieści może być dla odbiorcy uniwersalna, inne zaś, choć na wskroś osobiste, mogą być częściowo odbiciem subiektywnych doznań widza. Zagadnienia, które Kukuła porusza za pomocą swojego malarstwa, nie są zawsze uniwersalne, ale magia jej malarstwa tkwi w tym, że każdy może odnaleźć w nim siebie. 

Prywatne narracje

Każdy obraz Katarzyny Kukuły to osobista historia. Za pomocą unikalnego języka malarskiego i nietuzinkowej palety barwnej artystka zaprasza nas do swojego świata — świata natury, kobiecości, emocji, a niekiedy i mroku. Obiekty tworzone przez artystkę, mimo że spod znaku sztuki figuratywnej, mają w sobie pewien element magii i surrealizmu; choć tematycznie są częściowo osadzone w rzeczywistości, niektóre detale kompozycji wprowadzają do dzieła inną energię, jakby element równoległego świata — świata wspomnień, marzeń, snów, ale też lęków i traum. Dlatego sztuka Kukuły jest tak szalenie złożona. Na jednej płaszczyźnie obrazu artystka znajduje miejsce na przysłowiowe blaski i cienie swojego (naszego?) życia. 

Choć intensywna paleta barwna i język malarski oraz dynamiczna kompozycja mogą sugerować malarstwo pełne życia, szczęścia i spełnienia (i jest to częściowo prawda), w malarstwie Katarzyny Kukuły znalazło się miejsce na przedstawienie, jak sama mówi, „brzydoty, szaleństwa i mroku ludzkiej duszy”. Artystka wspomina, że tworzy tak naprawdę z dwóch perspektyw. Jako Kasia tworzy „słodkie, urocze i naiwne obrazy o miłości, pięknie i jedności”, natomiast Katarzyna to osoba, która jest „silna, odważna i przełamująca granice” i takie też są jej obrazy.

Katarzyna Kukuła | dzięki uprzejmości Varisella Art Gallery

Osobista ikonosfera 

Artystka przez lata stworzyła także swoistą ikonosferę, a jej malarstwo jest pełne symboli. Regularnie pojawia się motyw lasu jako pejzażu ze sztafażem (główną bohaterką jest tutaj zwykle sama artystka), ale także drobnego elementu symbolicznego uzupełniającego kompozycję. Warto zwrócić uwagę, że poza wspomnianym już lasem, w malarstwie Kukuły pojawiają się także motywy zwierząt, kwiatów czy roślinności, które nie tylko służą za tło, ale stają się integralną częścią opowiadanej historii. W pracach Kukuły można wyczuć pewną pierwotną i ludową energię, to przede wszystkim wpływ obecności elementów natury, ale nie tylko. W niektórych pracach pojawiają się elementy przypominające klasyczne madonny, typowe dla krajobrazu wsi i małych miejscowości. Nie są one jedynie odzwierciedleniem rzeczywistości, mają swój symboliczny ładunek.

Powtarza się też motyw zwielokrotnionych ust, zazwyczaj w autoportrecie, czasem zajmują miejsce oczu. Nie można pominąć przedstawienia domu, który szczególnie obecny był w twórczości artystki kilka lat temu, ale obecnie wciąż możemy go dostrzec w jej kompozycjach. Być może to próba powrotu do pewnych trudnych emocji? 

Katarzyna Kukuła | dzięki uprzejmości Varisella Art Gallery

W twórczości Katarzyny Kukuły ważny jest motyw kobiety, szczególnie w kontekście autoportretu. To właśnie sama artystka jest często leitmotivem. Autoportret może być dla niej miejscem badania swojej własnej tożsamości, przestrzenią ujawniania myśli i lęków, pragnień i planów. Autoportret jest także sposobem na eksplorowanie i zgłębianie kobiecości, próba zastanowienia się i poznanie, co to słowo tak naprawdę znaczy, i czy kobiecość i człowieczeństwo to doświadczenia, które różnią się od siebie? Przy tym oczywistym motywem jest ciało, które Kukuła przedstawia z niezwykłą szczerością i bez idealizacji, często w sposób dla niektórych prowokujący czy szokujący, ale zawsze z wielkim wyczuciem estetyki. Ciało u Kukuły jest czymś więcej niż tylko fizyczną powłoką – to nośnik emocji, przeżyć i narracji. Malowane przez nią osoby są jednocześnie kruche i potężne, zagubione i odważne, co tworzy intrygujący kontrast i jest esencją samej artystki. 

Katarzyna Kukuła | dzięki uprzejmości Varisella Art Gallery

Prace Katarzyny Kukuły na rynku sztuki

Kolekcjonerzy i miłośnicy sztuki coraz żywiej reagują na twórczość Katarzyny Kukuły. W ostatnim czasie przyciągnęła uwagę koneserów sztuki i kolekcjonerów, o czym świadczą wyższe ceny jej dzieł na aukcjach w ostatnich latach oraz ich obecność w prestiżowych galeriach. 

Katarzyna Kukuła | dzięki uprzejmości Varisella Art Gallery

Swoją karierę rozpoczęła jeszcze pod koniec studiów na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie otrzymała w 2012 roku  nagrodę za Najlepszy Dyplom ASP w Polsce. Jej kariera rozwijała się przez lata, jednak w życiu, w pewnym sensie cofnęła się do swoich dziecięcych korzeni i ponownie zamieszkała w swojej rodzinnej miejscowości — Kolonii Cieślach, gdzie żyje i tworzy i „w ciszy łączy się z Matką Naturą”. W ostatnim czasie malarstwo artystki zyskało popularność. To dobry moment, aby zainteresować się twórczością Katarzyny Kukuły i uwzględnić jej dzieła jako solidny element współczesnego malarstwa polskiego. 

Katarzyna Kukuła | dzięki uprzejmości Varisella Art Gallery

Od kilkunastu lat dzieła artystki są regularnie wystawiane w instytucjach kultury i galeriach w całej Polsce, zarówno na wystawach indywidualnych, jak i zbiorowych, między innymi w Krakowie, Sopocie, Wrocławiu, Warszawie, Gdańsku czy Katowicach. W 2023 roku odbyła się wyjątkowa wystawa indywidualna Kukuły „Heil smile. O tym, jak się uśmiechałam, a było mi do płaczu,” w Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu, gdzie można było obejrzeć najnowsze realizacje. Wystawie towarzyszy obszerny katalog. Obecnie do 16 marca można oglądać indywidualną wystawę artystki w Varisella Art Gallery w Domu Artysty Plastyka w Warszawie. 

Natalia Gaj

fot. góra: Katarzyna Kukuła | dzięki uprzejmości Varisella Art Gallery