Raport GUS „Działalność galerii sztuki w 2024 r.” dostarcza świeżych i cennych danych o stanie sektora wystawienniczego w Polsce. Zorganizowano łącznie ponad 4,1 tys. wystaw, które odwiedziło 4,5 mln osób – to wzrost frekwencji o ponad 11% względem roku poprzedniego. Pod tymi pozytywnymi wskaźnikami kryją się jednak istotne różnice i wyzwania, które będą kształtować przyszłość całego rynku.

Mazowsze i reszta Polski – koncentracja i luka dostępności

Województwo mazowieckie zdominowało krajobraz galerii – zorganizowano tu blisko 1/3 wydarzeń artystycznych w kraju. Regiony takie jak Lubuskie czy Podkarpacie pozostają na marginesie – zarówno pod względem infrastruktury, jak i aktywności. To rzuca światło na potrzebę decentralizacji, która pozwoli wspierać lokalne inicjatywy i tworzyć instytucje mobilne oraz interdyscyplinarne.

Nowe media i wystawy plenerowe w natarciu

Aż 31% wystaw miało charakter plenerowy. Coraz większe znaczenie zyskują też ekspozycje poświęcone fotografii, grafice i nowym mediom – zwłaszcza w galeriach publicznych, odpowiadających za 66% całkowitej aktywności sektora. To trend, który odzwierciedla ewolucję form prezentacji sztuki oraz poszukiwanie nowych relacji z publicznością.

fot. Ashley Byrd

Sektor publiczny nadal dominuje – co z niezależnymi?

Choć galerie prywatne pełnią coraz ważniejszą rolę w promowaniu młodych artystów, to dominacja sektora publicznego (66%) utrzymuje się. Galerie prywatne dysponują mniejszymi zasobami, ale większą elastycznością programową i szybszą reakcją na zmiany rynkowe. Pojawia się potrzeba wsparcia systemowego dla galerii komercyjnych – od ulg podatkowych po programy grantowe.

Wystawy zagraniczne – nieobecna obecność

Zaledwie 122 wystawy zagraniczne zorganizowane w 2024 r. wskazują na słabą internacjonalizację sektora. W dobie globalizacji i cyfrowej wymiany kulturowej to wynik alarmujący. Sytuacja ta wymaga zdecydowanych działań na rzecz promocji polskiej sztuki za granicą, w tym intensyfikacji programów rezydencyjnych i wymiany kuratorów.

fot. Rachele Giovannini

Efektywność rośnie, ale infrastruktura nie nadąża

Wzrost liczby wystaw (+12%) i frekwencji (+11%) nie idzie w parze z rozwojem instytucji. Bez inwestycji w zasoby ludzkie, technologię i przestrzenie ekspozycyjne, sektor może zostać przeciążony. Tylko spójna, długoterminowa strategia, wsparta danymi i międzysektorową współpracą, pozwoli instytucjom rozwijać się w zrównoważony sposób.

Podsumowanie: gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy?

Polskie galerie sztuki rosną w siłę – ale nierówno. Rosnące liczby wydarzeń i frekwencji to nie wszystko. Czas na jakościową transformację: decentralizację, internacjonalizację, mobilność i większe wsparcie dla galerii niezależnych. Inaczej rynek dotrze do punktu nasycenia bez rozwoju. Czas nie tylko organizować wystawy. Czas inwestować w przyszłość obiegu sztuki.

A.A

źródło: stat.gov.pl

fot.góra Lin Shilin