Genius Steals: Irene Fenara, Cristina Garrido, Davide Trabucco

Wydawało mi się zawsze, że słowa „Wielcy artyści kopiują, a genialni kradną” wypowiedział Picasso. Potem odkryłem, że już wielu przed nim używało ich w różnych, nieco odmiennych wersjach. Byli wśród nich tacy mistrzowie jak Oscar Wilde czy T. S. Eliot, dwaj ojcowie duchowi nowoczesności. Wyrażenie to nie mogło nie przejść do historii, gdyż jest ucieleśnieniem swojego znaczenia. Z jego pomocą można by napisać na nowo historię sztuki, w której artyści, każdy na swój sposób, zdołali „przetworzyć” pracę twórców sobie współczesnych, ich poprzedników oraz otaczające ich obrazy.

Przykładem takiej działalności są dzieła trojga artystów – bohaterów niniejszej wystawy. Praca każdego z nich polega na ponownym wykorzystaniu utworów wykonanych przez inne osoby: artystów, ale nie tylko. Jest to zatem owoc wielkiego zbiorowego przedsięwzięcia naszych czasów, który wyraża się w ogromnej, niezliczonej liczbie obrazów. Każdy z trojga twórców w wysokim stopniu uosabia ducha czasów, w których żyjemy i pod tym względem ich twórczość znacząco różni się od prac artystów należących do wcześniejszego pokolenia, którzy zajmowali się np. sztuką zawłaszczenia (Appropriation Art) lub przedstawicieli grup takich jak Pictures Generation lat ’70 i ’80 XX wieku w Stanach Zjednoczonych.

Praca Irene Fenary (1990) polega przede wszystkim na badaniach fotograficznych, ale jej “fotografie” wykonywane są bardzo często z wykorzystaniem środków innych niż aparat fotograficzny. W ramach wystawy zaprezentowany zostanie wybór zdjęć pochodzący z prawdopodobnie najbardziej znanej serii pt. Supervision. Artystka odkryła przed paroma laty, że poprzez łatwe uzyskanie dostępu, na podstawie adresu IP, do rozmieszczonych na całym świecie kamer monitoringu, których właściciele nie zmienili haseł nadanych automatycznie przez producenta, zdołała dotrzeć do nieskończonej liczby obrazów stanowiących odbicie coraz silniej kontrolowanego społeczeństwa, które kształtuje się wokół nas, a którego sami jesteśmy przedstawicielami. Jednocześnie prace Fenary przyczyniają się do odświeżenia niektórych gatunków fotograficznych takich jak, przede wszystkim, krajobraz czy do poszukiwań skoncentrowanych wokół abstrakcji fotograficznej.

Cristina Garrido, Best Booths – Air de Paris at Art Genève 2014. Fondation Beyeler, 2017, Collage

Cristina Garrido (1986) zdołała nadać nowe życie kierunkowi artystycznemu skupionemu pod nazwą „krytyka instytucjonalna” (Institutional Critique). Sposób, w jaki w jej pracy obraz, materiał artystyczny lub dzieło sztuki innych osób są “zawłaszczane” i ponownie wykorzystywane, nierozerwalnie wiąże się ze zmianami postępującymi w świecie sztuki. Film Outside the White Cube (2011) dokumentuje pracę artystki, w momencie gdy ta dopuszcza się przywłaszczenia sobie magazynu Sotheby’s dostarczonego chwilę wcześniej pod drzwi Jaya Joplinga, założyciela galerii White Cube, a następnie zmienia w sposób niewidoczny zdjęcia kilku dzieł i odkłada czasopismo na miejsce. To podobny zabieg do tego prezentowanego w pracy Veil of Invisibility (2011 – Present), gdzie na kolekcji pocztówek zakupionych w muzeach i innych instytucjach “ukryto” dzieła sztuki poprzez ich zamalowanie. Best Booths (2017) to z kolei seria kolaży, w których obrazy stoisk wystawowych – wybranych jako najlepsze z różnych platform internetowych takich jak artnet czy Artsy – zostały ustawione we wnętrzach instytucji artystycznych. Celem tego niewielkiego działania było pokazanie, że stoisko wystawowe może stanowić prawdziwe dzieło sztuki naszych czasów, co – jak podkreśla artystka – z uwagi na wstrzymanie światowych wystaw i całkowitą niepewność życia jest wyrazem świadectwa o być może utraconej przeszłości. 

Davide Trabucco, Conformi, Gian Lorenzo Bernini, Apollo and Daphne, Galleria Borghese, Roma, Italy, 1623-1625 VS Mano de Dios, Estadio Azteca, Mexico City, 22 June 1986

Davide Trabucco (1987) prezentuje swój projekt pt. Conformi. Jest to ogromny atlas ikonograficzny, prace nad którym rozpoczęły się w 2015 roku i są potencjalnie nieskończone. Atlas powstał z nakładających się na siebie obrazów pozyskanych zarówno ze świata sztuki i architektury, jak i z niewyczerpywalnego zbiorowego źródła materiałów publikowanych w mediach. Jest to praca będąca w oczywisty sposób wyrazem umiejętności krytycznych i interpretacyjnych artysty w kreowaniu obrazu świata. Jednocześnie jest to pewien rodzaj refleksji nad tym, w jaki sposób obrazy stanowią niezależne od siebie struktury, którym trudno jest jednoznacznie przypisać autorstwo i pierwotny początek. Ważną rolę w projekcie odgrywa też internet – narzędzie, które pozwoliło na uwidocznienie i upowszechnienie nieskończonego archiwum form i treści pochodzących nie tylko z różnych części świata, ale także z rozmaitych, wcześniejszych momentów w jego historii. Jest to materiał dostępny dla wszystkich i zdatny do tego, by stać się tworzywem dla nowej twórczości artystycznej.

Antonio Grulli, Bolonia, październik 2020

Grafika góra: Irene Fenara, Blinds and other Cloudings, Spazio Leonardo, Milano. UNA Galleria, Foto, Cosimo Filippini 2018