Maestro del Design MENDINI

Pierwsze dni grudnia tego roku będą szczególne dla miasta Wrocławia – Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Wystawa Alessandro Mendiniego w Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz w Galerii Neon Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu będzie częścią programu sztuk wizualnych Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Bogaty program będzie okazją do bliższego zapoznania się z twórczością światowej sławy architekta, projektanta, mistrza designu, krytyka oraz redaktora wielu pism z dziedziny architektury, projektowania  i sztuki, wielokrotnego dyrektora najstarszego na świecie branżowego czasopisma Domus.

Organizatorem wystawy jest Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu, jedyne w Polsce Muzeum Architektury we Wrocławiu i Dorota Koziara. Kuratorem i dyrektorem artystycznym wydarzenia jest Dorota Koziara – pochodząca z Dolnego Śląska projektantka, artystka i wieloletnia współpracowniczka Atelier Mendini, od kilku lat właścicielka własnego studia w Mediolanie. Projekty jej autorstwa będziemy mogli zobaczyć w przyszłym roku, 9 października 2015 nastąpi otwarcie wystawy jej prac w salach Ratusza Miejskiego we Wrocławiu. Wystawa MENDINI zorganizowana została we współpracy z INTERNI MAGAZINE, jednym z najważniejszych pism branżowych z zakresu wystroju wnętrz i współczesnego designu na świecie obchodzącym w tym roku swoje 60-lecie. Wielowymiarowa ekspozycja będzie pierwszą prezentacją twórczości Mistrza, której organizatorem jest państwowa uczelnia artystyczna. 1 grudnia w przepięknym wnętrzu Auli Leopoldina Uniwersytetu Wrocławskiego, Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu w osobie Rektora Prof. Piotra Kielana przyzna Alessandro Mendiniemu zaszczytny akademicki tytuł Doctora Honoris Causa. Promotorem w postępowaniu o nadanie tytułu jest Dziekan Wydziału Architektury Wnętrz i Wzornictwa dr hab. Urszula Smaza-Gralak.
Prezydent Miasta Wrocławia z ramienia Urzędu Miejskiego Wrocławia zaproponował Alessandro Mendiniemu wykonanie projektu plenerowej rzeźby, która miałaby powstać w przestrzeni miasta. Wybrany z kilku przedłożonych koncepcji model zostanie zaprezentowany na otwarciu wystawy we wnętrzach Muzeum Architektury we Wrocławiu.

Na wrocławskiej wystawie znajdą się zarówno rzeźby i instalacje, projekty architektoniczne oraz projekty dla przemysłu, jak i unikaty autorstwa tego wielkiego architekta. Będzie to m.in. kolekcja dzieł pochodząca z Fondation Cartier pour l’art contemporain w Paryżu, do której należą instalacje Petite Cathedrale, Grande Poltrona di Proust, rzeźba Cavaliere i inne obiekty.

Z zaprojektowanego przez Atelier Mendini w Holandi Groninger Museum (będącego w posiadaniu największej kolekcji Alessandro Mendiniego) zobaczymy we Wrocławiu Tete Gèante oraz zbiór laminatów zaprojektowanych przez Mendiniego dla firmy Abet Laminati, które zrewolucjonizowały świat współczesnej architektury.

Ze zbiorów włoskiej Fondazione Bisazza, fundacji sztuki współczesnej stworzonej przez jednego z większych producentów mozaiki szklanej na świecie, dla której Alessandro Mendini pracował przez lata w roli dyrektora artystycznego tworząc kolorystykę mozaik i kolekcji, we Wrocławiu zobaczymy dziewięć 2-metrowych rzeźb z mozaiki w kolorze złotym Mobili per Uomo. Z prywatnej kolekcji Cleto Munari przyjedzie do Wrocławia Mobile Venice. W Muzeum Architektury będzie można również zobaczyć kilkanaście miniaturowych obiektów z brązu  z kolekcji Short Stores, a ze zbiorów Superego – rzeźby ceramiczne Colonne, będące dwumetrowymi, barwnymi obiektami przypominającymi kształtem formy antropomorficzne. Atelier Mendini udostępni obszerną kolekcję unikatowych obiektów: słynny fotel Poltrona Proust w różnych wariantach, meble z serii Redesign, która w latach 80-tych zrewolucjonizowała świat designu, kolekcję ceramiki wykonanej w słynnej tradycyjnej technice koreańskiej celadon, serię waz z paper mâché, specjalny projekt socjalny realizowany we współpracy z więźniami jednego z większych więzień we Włoszech Rebbibia, serię przedmiotów i obiektów Proust, w tym słynne Oggetto Banale Proust, oraz wiele innych dzieł mistrza.

W Muzeum Architektury będzie można obejrzeć także szereg modeli architektonicznych zrealizowanych w różnych miejscach na świecie. Wśród nich projekt Groninger Museum w Holandii, Torre w Hiroszimie w Japonii, Fabryka Alessi we Włoszech i wiele innych. Zaprezentowanych będzie też około 60 zdjęć skończonych realizacji architektonicznych.

Z Triennale w Mediolanie, najważniejszej instytucji we Włoszech zajmującej się designem i architekturą, do Wrocławia przyjadą oryginalne szkice wielu projektów, zarówno tych związanych z architekturą i designem, jak i innymi dziedzinami sztuki.

Triennale od kilku lat jest w posiadaniu wszystkich szkiców, które wychodzą spod ręki Mistrza.
Na wrocławskiej wystawie zobaczymy też efekt świetnego połączenia sztuki z przemysłem, tak typowego dla Mendiniego – dużych rozmiarów obiekty rzeźbiarskie przeznaczone dla przestrzeni publicznej: lampy, wazy i siedziska, produkowane przez firmy Schoenhuber Franchi oraz Slide.
Czterometrowe rzeźby Bomarzo z produkcji Schoenhuber Franchi zostaną pokazane w przestrzeniach  i galeriach Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, natomiast obiektyHere, There, Glace z produkcji Slide w Muzeum Architektury we Wrocławiu.

Alessandro Mendini często występuje w roli dyrektora artystycznego licznych marek. We Wrocławiu pokażemy efekty tej kooperacji – projekty dla firm, które dzięki współpracy z Alessandro Mendinim doszły do poziomu przodujących w dziedzinie designu, wyznaczając tym samym nowe kierunki.  Należą do nich słynne firmy Alessi, Bisazza, Swatch oraz firmy, z którymi współpracuje od lat jako projektant, takie jak Venini, Abet Laminati, Magis, Olivari, Porro, Ramun, Swarovski, Zerodisegno                  i wiele innych.

Wrocławska wystawa będzie podsumowaniem całokształtu wieloletniej pracy tego wielkiego artysty, ale głównie skupiać się będzie na realizacjach powstałych w ciągu ostatnich 10 lat. Będzie też znakomitą okazją do zaprezentowania szerokiej międzynarodowej publiczności miasta Wrocław jako Europejskiej Stolicy Kultury 2016, a mieszkańcom samego Wrocławia przybliży postaci Alessandro Mendiniego oraz Francesco Mendiniego, którzy współtworzyli Atelier Mendini.

Wrocławska wystawa jest też podsumowaniem ważnego roku dla wielu instytucji i międzynarodowych firm, z którymi Mendini współpracuje od lat. W tym roku Groninger Museum w Holandii, którego projekt powstał właśnie w Atelier Mendini i z którego do Wrocławia przyjedzie część zbiorów, obchodzi swoje 20-lecie.

30-lecie istnienia obchodzi Fondation Cartier pour l’art contemporain, z którego przyjeżdża do Wrocławia znaczna część zbiorów. Jubileusz 20-lecia obchodzi również słynna, zaprojektowana przez Alessandro Mendiniego kolekcja przedmiotów Anna G z firmy Alessi, a 60-lecia – pismo Interni Magazine, które jest jednym z najważniejszych na świecie czasopism z dziedziny projektowania.
Organizatorem wydarzenia są Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta, Muzeum Architektury we Wrocławiu.

***
ALESSANDRO MENDINI, architekt urodzony w 1931 roku w Mediolanie.
Maestro del design.

Kierował pismami z dziedziny architektury, projektowania i sztuki Casabella, Modo oraz najstarszego pisma branżowego – Domus, które ponownie prowadził w ostatniej kadencji. Na temat jego działalności opublikowano wiele książek w różnych językach. Był twórcą Grupy Alchimia, która zrewolucjonizowała myślenie o współczesnym designie.

Zajmuje się architekturą, projektowaniem i sztuką. Współpracuje ze słynnymi w dziedzinie designu firmami, w których często pełnił rolę dyrektora artystycznego i konsultanta. Należą do nich: Alessi, Philips, Cartier, Bisazza, Swatch, Hermés, Venini,Trend, Abet Laminati. Występuje także w roli konsultanta i dyrektora artystycznego wielu marek branż przemysłowych, także na Dalekim Wschodzie, gdzie w ostatnich latach zajmuje się tworzeniem wizerunku i ukierunkowaniem wzornictwa. Jest członkiem honorowym Bezabel Academy of Arts and Design w Jerozolimie. W 1979 i 1981 roku otrzymał dwukrotnie prestiżową nagrodę Compasso d’Oro w dziedzinie designu oraz tytuł Chevalier des Arts et des Lettres we Francji. Przyznano mu również odznaczenie Architectural League w Nowym Jorku i tytuł Doctora Honoris Causa na Politechnice w Mediolanie.

Był profesorem designu w Hochschule für Angewandte Kunst w Wiedniu oraz profesorem honorowym w Academic Council of Guangzhou Academy of Fine Arts w Chinach. Otrzymał również tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gwangju w Korei.

Jego dzieła znajdują się w wielu kolekcjach muzealnych i prywatnych na całym świecie. W swojej pracy, zarówno teoretycznej, jak i projektowej, łączy sztukę z architekturą i projektowaniem. W 1998 otworzył wraz z bratem architektem Francesco Mendinim, Atelier Mendini w Mediolanie.  Wśród wybranych projektów architektonicznych pracowni znajdujemy: fabrykę Alessi oraz Museo del Casalingo w Omegni (Włochy), rewitalizację i projekty nowych linii metra w Neapolu, rewitalizację dworca głównego w Rzymie Stazione Termini, Byblos Art & Design Hotel Villa Amista w Weronie, nowe biura dla firmy Trend w Vicenzy, Torre Paradiso w Hiroshimie, Museum Groningen w Holandii, dzielnicę Maghetti w Lugano (Szwajcaria), biurowiec Madstack w Hannowerze (Niemcy), nową siedzibę Triennale w Mediolanie, Muzeum Ceramiki i kompleks targowy w Icheon (Korea) oraz wiele innych projektów w Europie i USA.

FRANCESCO MENDINI
Przenosząc się z Werony do Mediolanu, zacząłem uczęszczać do liceum ogólnokształcącego o profilu klasycznym (języki klasyczne) do znakomitego mediolańskiego liceum ze wspaniałymi nauczycielami i zdrowymi zasadami, co wcale nie było złe.

Po szkole średniej nie miałem konkretnych pomysłów, co dalej. Byłem zafascynowany architekturą, ale mój starszy brat, Sandro, już się obronił na tym wydziale, więc czułem, że poszedłbym utartym szlakiem w jego ślady. Koniec końców, po namyśle, wybrałem jednak kierunek architektury na Politechnice Mediolańskiej w 1958 roku. W tamtych czasach nauka na Politechnice nie była czymś bardzo stymulującym. Pamiętam długie, męczące zajęcia z analizy matematycznej, mechaniki, topografii, fizyki technicznej i nauk budowlanych. Na szczęście na trzecim roku w planie znalazły się prowadzone przez Ernesto Nathana Rogersa zajęcia o interesującej nazwie „Znaki stylistyczne”. Zafascynowały mnie i wiele nauczyły. Na kolejnym, czwartym, roku odbywały się zajęcia zwane „Furniture One”, prowadzone przez Gio Ponti, który prowadził z nami fantastyczne lekcje – niekończące się rozmowy.

Faktycznie zajęć z samego projektowania było niewiele. Podczas ostatnich lat studiów zajmowałem się też rysunkiem technicznym i realizacją modeli architektonicznych. Zająłem się tym zwłaszcza w studio mojego brata Sandro, który założył własne studio jeszcze przed ukończeniem studiów. Studio to organizowało pionierskie wystawy artystów, którzy nie byli jeszcze wtedy dobrze znani, takich jak Erich Mendelsohn, Antoni Gaudí czy Rudolf Steiner.

W trakcie ostatnich moich lat na Politechnice zrodził się ruch, który odmłodził ten skostniały kierunek.  W 1963 roku zorganizowaliśmy pierwszy strajk okupacyjny we Włoszech, który trwał 23 dni. Pełniłem  w nim funkcję rzecznika prasowego, ponieważ, łatwo komunikowałem się z zagranicznymi dziennikarzami, którzy przybyli obejrzeć to nowe zjawisko.

Ta sytuacja sprawiła, że zapragnąłem bardzo szybko skończyć studia. Potem zostałem żołnierzem, służba wojskowa była wtedy obowiązkowa.Po moim powrocie z wojska odkryłem, że Sandro stworzył wspólnie z Mario Olveri i Paolo Viola studio zwane Nizzoli Associati (na Via Rossini w Mediolanie). Pracowali nad projektem konkursowym, więc wspomogłem ich w charakterze rysownika płatnego na godziny. Rysowaliśmy tuszem, stosowaliśmy ilustracje złożone z półtonów i „letter press ”. Po konkursie zostałem współpracownikiem, a potem wspólnikiem.

Praca w Nizzoli była dla mnie prawdziwa szkołą projektowania z Mario Oliveri, który był prawdziwie wielkim architektem swoich czasów, rozdartym pomiędzy czystością formy a potrzebą funkcjonalności; od Paolo Viola, który chciał stworzyć współczesne ramy dla tej profesji; aż do Sandro, który trzymał teoretyczne cugle studia i już wtedy pracował nad swoimi czasopismami.

Ambicje Nizzoli były wysokie, ale niestety nie przetrwały. To był koniec lat sześćdziesiątych, z jego ideologicznym zacięciem i radykalizmem. Dyskusje w studio były instytucjonalne, ciągłe i owocne, ale bardziej pasowały do ośrodka badawczego niż do biura architektonicznego. Z pracy, którą wykonywaliśmy, pamiętam wielką energię i satysfakcję, jaką nam ona dawała, zwłaszcza nad projektami w Tarnto dla Italsider i wielu innych w południowej Hiszpanii.

Na początku lat siedemdziesiątych okazało się, że muszę zacząć wszystko od nowa, na bazie tych intensywnych doświadczeń. Były to czasy ideologii i moralności. Wierzyliśmy w zbawienie przez socjologię, urbanistykę i prefabrykację. Dzięki tym dziedzinom mogliśmy dostarczyć dobre, piękne domy i architekturę dla wszystkich. Wierzyliśmy także w design jako naukę: przez wnikliwą analizę wszystkich składowych elementów projektu, wymagane kontury były konfigurowane przy pomocy metod naukowych.

Pracowałem na tym polu przez kilka lat – dla Krajowej Rady ds. Badań (CNR) i dla Tecnocasa (tak nazywał się instytut badawczy, nie agencja nieruchomości). Pracowałem nad książkami i prowadziłem badania, które zawierały również parę pomysłów, jak wyjść poza fazę abstrakcji. Uważano, że mam talent w kwestii organizacji projektów i faz konstrukcyjnych. Zostałem projektantem „systemów konstrukcyjnych”.

Z racji mojego zainteresowania w tym względzie, naturalne było to, że podążę w stronę świata komputerów. Moje pierwsze spotkanie z komputerem miało miejsce w 1965 roku, kiedy dostępność do komputerów i programów była jeszcze bardzo ograniczona. W roku 1968 zacząłem używać Programu Ewaluacji i Techniki Oceny (PERT) do organizacji pracy, a po 1968 używałem już wszystkich możliwych. Tak więc znalazłem się w branży budowlanej i pracowałem dla firm, takich jak Ipisystem czy Industrial Habitat, wdrażając w życie wcześniej stworzone teorie. Zaprojektowałem systemy konstrukcyjne dla budownictwa uprzemysłowionego oraz budynków, które go używały. Obejmowały one proces produkcji, wykonania i zarządzania projektem.

Parę intensywnych lat spędziłem na częstych podróżach do krajów, w których były realizowane projekty szereg szkół i szpitali w Arabii Saudyjskiej, mieszkania w Libii oraz przeróżne budynki na Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Somalii, w Republice Dżibuti i we Włoszech. W owym czasie często pracowałem z inżynierem Andreą G. Bolocan, świetnym projektantem systemów i detali konstrukcyjnych. Kiedy okres ten minął, wróciłem do bycia architektem oraz do pracy z bratem nad pierwszym domem Alberto Alessiego, Groninger Museum, a potem nad wszystkimi innymi projektami Atelier Mendini, które założyliśmy z Sandro w 1989 roku.

Groninger Museum było najwspanialszym projektem, nad którym kiedykolwiek pracowałem. Głównie z powodu kontaktu z ówczesnym dyrektorem Fransem Haksem, który miał otwarte i niekonwencjonalne spojrzenie na to, jak można cieszyć się sztuką, a także z powodu współpracy z takimi postaciami, jak: Frank Stella, Philippe Starck, Michele De Lucchi czy Coop Himmelblau. Oprócz tego wiele satysfakcji sprawiały mi relacje z całą ekipą holenderskich architektów, inżynierów, menadżerów oraz przedstawicielami administracji publicznej, jak również publiczna prezentacja projektu mieszkańcom miasta.

Było wiele fascynujących projektów w Niemczech (Hanower, Minden i Lörrach), w Korei (Triennale w Incheon) i Włoszech (basen w Trieście i budynki fabryczne dla Alessi). Każdy z nich był nową przygodą, jeszcze większą przyjemnością z powodu braku powtarzalności i rutyny, co sprawiło, że nasze zaangażowanie było coraz większe. Również te projekty, które teraz znajdują się na naszych biurkach, pełne są niespodzianek. Kiedy znajdują się w odległych zakątkach świata, dochodzi także pokusa odwiedzenia nowych miejsc. Uważamy, że nie ma lepszego sposobu na poczucie atmosfery kraju, niż zaprojektowanie w nim czegoś, wejście w kontakt z ludźmi zaangażowanymi w projekt, użytkownikami, z charakterystyką otoczenia, krajobrazu, materiałów, klimatu i kuchni.

***
Projekt dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kurator
Dorota Koziara

Organizatorzy
Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
Muzeum Architektury we Wrocławiu