Wystawa „Głośna cisza” Anny Orbaczewskiej w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie

Wystawa Anny Orbaczewskiej zatytułowana „Głośna cisza” w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie to wielowarstwowa prezentacja malarstwa, rysunku oraz instalacji złożonej z ręcznie malowanych, naszkliwionych ceramicznych talerzy. Artystka koncentruje się na tematyce emocjonalnych napięć, szczególnie tych zakorzenionych w trudnych relacjach rodzinnych. Jej sztuka pełni funkcję osobistej przestrzeni rozliczenia się z przeszłością – traumami, które wynikają z doświadczanych nadużyć i opresji. Ekspozycję, której kuratorką jest Mariola Balińska, można oglądać jeszcze do 25 maja 2025 roku. 

Choć tytuł sugeruje ciszę, to w spojrzeniach portretowanych kobiet kryje się niepokój – opowieści pełne emocji, które jeszcze nie wybrzmiały, ale czekają na swój moment. Najnowsze obrazy zdominowane są przez głęboki odcień czerwieni – symbolizujący miłość, cierpienie, krew i ofiarę – który wprowadza intensywne napięcie emocjonalne i podkreśla wagę podejmowanych tematów.

Ważnym elementem ekspozycji jest cykl inspirowany dziecięcymi wspomnieniami reprodukcji dzieł Jeana-Honoré’a Fragonarda. Orbaczewska podejmuje krytyczną refleksję nad sposobem ukazywania kobiet w XVIII-wiecznym malarstwie – jako ozdobnych postaci wpisanych w idylliczne krajobrazy i otoczonych męską adoracją. Współczesna reinterpretacja tych scen obnaża iluzję i powierzchowność tamtego świata. Artystka odwraca romantyczny porządek, tworząc swoiste negatywy rokokowych scen, które ujawniają fałszywe relacje i podporządkowanie kobiecego ciała ideałom narzucanym przez męskie spojrzenie.

Integralną częścią wystawy są także rysunki – kilkadziesiąt prac wykonanych tuszem i akwarelą. Te kameralne kompozycje przypominają strony z intymnego dziennika. Przedstawione w nich postacie, głównie kobiety, funkcjonują w napiętych relacjach – zarówno między sobą, jak i w kontekście relacji damsko-męskich, często nacechowanych erotycznie. Te same motywy powracają na ceramicznych talerzach – przedmiotach codziennego użytku, które w pracach artystki stają się nośnikami dramatycznych, nierzadko przemocowych historii. Poprzez ten cykl Orbaczewska podejmuje próbę dekonstrukcji utrwalonych wyobrażeń o rodzinnej harmonii.

Twórczość Anny Orbaczewskiej układa się w złożony labirynt znaczeń – pełen symbolicznych napięć, ukrytych blizn i nieoczywistych powiązań. Jej prace nie tylko poruszają jako samodzielne dzieła, ale wchodzą też w dialog ze sobą nawzajem, tworząc narrację o wyzwalaniu się z milczenia. Artystka przekształca osobiste doświadczenia w uniwersalny przekaz – historię, która rezonuje z losami wielu kobiet doświadczających przemocy. „Głośna cisza” to opowieść o przełamywaniu tabu, której siła tkwi w szczerości, emocjonalnej intensywności i potrzebie odzyskania własnego głosu.

Anna Orbaczewska (ur. 1974) zajmuje się malarstwem i rysunkiem, jest również autorką dekorowanych talerzy i kafli. Jest absolwentką Królewskiej Akademii Sztuki w Hadze (1998) oraz Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (1999). Jej prace były prezentowane na licznych wystawach indywidualnych, m.in. w: CSW ŁAŹNIA, Gdańsk (2021, 2006), BWA Zielona Góra (2020), CAP Kobe Studio Y3, Kobe (2018), Gdańska Galeria Miejska (2015, 2013), Austriackie Forum Kultury w Warszawie (2008), Society For Arts, Chicago (2004). Brała również udział w licznych wystawach zbiorowych w takich miejscach jak: A.I.R. Gallery, Nowy Jork (2022), Dom Norymberski, Kraków i Galeria Güntera Grassa, Gdańsk (2019); Muzeum Narodowe w Gdańsku (2019), lokal_30, Warszawa (2019), Triennale Rysunku Wrocław, BWA Wrocław Główny (2019), Gdańska Galeria Miejska (2018), Goa Chitra Museum, Goa (2014), CSW Łaźnia, Gdańsk (2013). Jest wielokrotną stypendystką Marszałka Województwa Pomorskiego i Prezydenta Miasta Gdańska. Prace artystki znajdują się w kolekcjach prywatnych oraz w Muzeum Sztuki Nowoczesnej NOMUS w Gdańsku. W 2024 roku uczestniczyła w programie rezydencyjnym dla artystów w Residency Unlimited w Nowym Jorku, dzięki wsparciu finansowemu z Instytutu Kultury Polskiej w Nowym Jorku, Instytutu Adama Mickiewicza, Miasta Gdańska oraz Samorządu Województwa Pomorskiego. Mieszka i pracuje w Gdańsku.

Wernisaż | 03.04.2025, godz. 18.00
Czas trwania wystawy | 04.04-25.05.2025
Kuratorka | Mariola Balińska