Już 29 maja w Galerii OP ENHEIM odbędzie się wernisaż wystawy „Odkładając rzeczy na miejsce. Żydowscy breslauerzy i ich przedmioty”. Gościnna wystawa została zorganizowana we współpracy z Urban Memory Foundation i jest oparta o prywatne zbiory żydowskich rodzin z Breslau. Ekspozycje stworzono także we współpracy ze wspomnianymi rodzinami. To pierwsze takie przedsięwzięcie w Polsce. Wystawę można oglądać do 22 września.

Prezentacja jest próbą odpowiedzi na pytanie „czego możemy się dowiedzieć o przedwojennym życiu rodzinnym, życiu społeczności i miasta?”. To również przybliżenie tego, jak wyglądało mieszczańskie życie żydowskich rodzin zarówno prywatne i zawodowe, jak i religijne i kulturalne. Ekspozycja obejmie okres od XVIII wieku do czasów współczesnych.

Ta wystawa jest pierwszą ekspozycją w OP ENHEIM, która skupia się na żydowskich mieszkańcach przedwojennego Wrocławia poprzez pryzmat ich osobistych przedmiotów i dalszych skomplikowanych losów po przymusowym opuszczeniu domów.

Od początku powstania Fundacji OP ENHEIM jej działania były silnie związane z historią kamienicy i ludzi, którzy ją tworzyli przez stulecia, toteż cieszymy się, że na tej wystawie znajdą się także osobiste pamiątki przekazane nam przez potomków rodziny Herz, która od 1894 r. prowadziła na parterze kamienicy sklep obuwniczy i z którą udało nam się nawiązać kontakt po wielu latach od ich wyjazdu.

Razem z Fundacją Urban Memory działamy na rzecz przybliżania pamięci poprzez różnorodne projekty, czego przykładem są także cztery Stolpersteine, czyli kamienie pamięci dla członków rodziny Herz, wmurowane w tym roku przed siedzibą OP ENHEIM.

– Karolina Jara, OP ENHEIM, Wrocław

Symfonion z asortymentu sklepu Bial & Freund, ok. 1900, Dzięki uprzejmości Nicholasa Rose’a, Wuppertal, Niemcy | fot. Paweł Góral, Fundacja Akcelerator Obywatelski Spark

Na wystawie zobaczymy niespełna sto obiektów, w tym fotografii i dokumentów wypożyczonych na wystawę przez 12 rodzin dawnych Breslauerów, obecnie rozproszonych po całym świecie. Zapakowane rzeczy, tylko te najpotrzebniejsze lub cały dobytek – przedmioty codziennego użytku, meble, książki, pamiątki rodzinne, dzieła sztuki i nieoczywiste drobiazgi – wyjechały z rodzinami Herzów, Haddów, Freundów, Tischlerów, Zadików, Falków, Sklarzów, Peritzów i wielu innych z przedwojennego Breslau w czasie nazistowskich prześladowań. Podobnie jak ich właściciele, miały już nigdy nie wrócić.

Srebrna tiara i broszka rodziny Freundow i Falkow, 1892 | dzięki uprzejmości Stephena Falk i Donalda Falk, Point Roberts Waszyngton, Stany Zjednoczone, fot. Paweł Góral, Fundacja Akcelerator Obywatelski Spark

Ważna jest dla mnie ciągłość i relacje. Sprowadzenie do Wrocławia różnych przedmiotów rodzinnych z przedwojennego Breslau w pewnym sensie oznacza, że historia zatacza koło. Chociaż ich powrót jest jedynie tymczasowy, obiekty te wracają do miasta, z którego musieli uciekać nasi przodkowie i zapewne nie spodziewali się, że one tu wrócą. Ich powrót ma dla mnie bardzo pozytywny wymiar osobisty. Myślę, że dla obecnych mieszkańców Wrocławia może być bardzo istotne poznanie historii przedwojennej społeczności, która kwitła w ich mieście. Różnorodność obiektów znajdujących się na wystawie to nie tylko eksponaty o konkretnych nazwach, ale też osobiste historie rodzin, które mogą pomóc w stworzeniu silniejszych więzi między dzisiejszymi Wrocławianami a Breslauerami sprzed dwóch i więcej pokoleń.

-Stephen Falk, potomek, Stany Zjednoczone

Na wystawie nie zabraknie jednak przykładów sztuki współczesnej, które stanowią swoisty komentarz do ekspozycji. Podczas wystawy  „Odkładając rzeczy na miejsce. Żydowscy breslauerzy i ich przedmioty” berlińska artystka Anna Schapiro zaprezentuje pracę z nurtu site-specific. W swojej realizacji twórczyni odkrywa warstwy historii, które są zawarte w prezentowanych obiektach oraz eksploruje opowieści, które te obiekty ze sobą niosą. Motywem przewodnim dla Schapiro jest historia kilimu, który będzie można zobaczyć na wystawie.

Anna Schapiro, Purpur, 2022,tusz na ścianie, 5 x 3,5 m | fot. Ludwig Kupfer, Nuance between red and blue – maybe purple, Galerie Stefanie Kelly, Dresden

Dlaczego wracamy do miejsc? Dlaczego przywozimy rzeczy z powrotem? W jaki sposób próbujemy nadać sens i orientację naszej własnej biografii, powracając lub będąc (ponownie) w miejscu, które ma duże znaczenie w historii naszej rodziny? Co robimy, gdy nie ma nic do zabrania, a przez to nie ma też nic do przywiezienia? Żadnego śladu i żadnego przedmiotu.

Moja praca dedykowana jest wszystkim tym, którzy nie mogli czegoś ze sobą zabrać. A także wszystkiemu, co mieści się między liniami, w których staramy się trzymać historię, dla tego, co niematerialne, a jednak tak bardzo obecne.

– Anna Schapiro, artystka, Berlin, Niemcy   

Wernisaż: 29.05.2024

Czas trwania wystawy: 29.05 – 22.09.2024

Kuratorzy: dr Małgorzata Stolarska Fronia, dr Maciej Gugała