5 kwietnia, w Zamku Żupnym w Wieliczce, otworzy się wystawa „Tajemnice kościoła św. Klemensa w Wieliczce”, która została zorganizowana we współpracy z Parafią św. Klemensa w Wieliczce. Na wystawie odkryjemy wyjątkowe gotyckie i barokowe skarby.

Wielicka parafia w okresie staropolskim należała do najbogatszych w Polsce, świadczą o tym obiekty prezentowane na wystawie — spektakularne dzieła złotnictwa gotyckiego i barokowego, obrazy, rzeźby, relikwiarze, szaty liturgiczne z okresu XVI-XIX wieku oraz historyczny księgozbiór (XV-XIX w.) z niezwykle cennego skarbca wielickiej parafii.

Najbardziej cenionym eksponatem jest monstrancja, pochodząca z 1490, która wraz z innymi gotyckimi przedmiotami, takimi jak ampułki na wino i wodę, kielichy, krzyże, należy do najpiękniejszych tego rodzaju w Polsce. Na ekspozycji będzie można także podziwiać późnogotycki krzyż relikwiarzowy „Tragarski” (ok. 1500 r.) i gotycko-renesansowy kielich z godłem bractwa kopaczy wielickich — pracowników wielickiej kopalni.

W wystawie bierze udział niespełna 140 eksponatów. Oprócz złotnictwa poznamy także malarstwo. Wśród obiektów malarskich odnajdziemy, między innymi tryptyk Ukrzyżowania (Małopolska, po 1607 r.), obraz ołtarzowy św. Marii Magdaleny (XVII w.) czy zwieńczenie ołtarza Wszystkich Świętych.

Tryptyk Ukrzyżowania, tzw. Różańcowy, Małopolska po 1607, olej na blasze miedzianej, fot. D. Kołakowski

Ten wysokiej klasy malarskiej, chociaż stosunkowo niewielkich rozmiarów zabytek, przedstawia sceny tajemnic różańcowych z części bolesnej (w otwarciu) i radosnej (przy zamkniętych skrzydłach). Kompozycje scen wzorowano głównie na rycinach, powstałych według rysunków Martena de Vosa (1532–1603), łączącego osiągnięcia obu wielkich szkół malarskich – niderlandzkiej i włoskiej. Autorka tej tezy Beata Frey-Stecowa wskazała także antwerpskich rytowników poszczególnych grafik, które powstawały według jego pomysłu: Antona Wierixa, Rafaela Sadelera I, Egidiusa Sadelera II. Ołtarzyk w XX w. był związany z ołtarzem Różańcowym w kościele św. Klemensa.

Nie jest znana jego wczesna historia. Wydaje się prawdopodobne ze względu na tematykę malarstwa, że w dawnej farze mógł być przedmiotem jeszcze Bractwa Różańcowego, wprowadzonego w 1610 r. przez proboszcza Sebastiana Krupkę, które do XVIII w. zgromadziło wiele cennych przedmiotów kultu i wyposażenia. Możliwe także, że przybył dopiero przed 1885 r., na co wskazuje zapis w inwentarzu z XIX w. Podczas konserwacji w latach 2011–2012 odkryto na predelli (podstawie szafy ołtarza) malowaną dekorację

Intrygującym obiektem o równie intrygującej historii jest płaskorzeźba Madonny Ave Maria stworzona we Florencji w 1876 roku przez znanego poetę i rzeźbiarza Teofila Lenartowicza. Dzieło zostało wylosowane w loterii Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, trafiając do hrabiny Heleny Małachowskiej, która następnie podarowała je do kościoła.

Zbliżający się jubileusz 200-lecia konsekracji kościoła św. Klemensa w Wieliczce daje okazję do odkrywania i poznawania jego bogatego skarbca. Początki pierwszego kościoła sięgają XIII w. W połowie XIV wieku wybudowano drugi w stylu gotyckim, a kolejna budowla powstała w wieku XIX.  W 1786 r. gotycki kościół, zagrożony katastrofą na skutek wstrząsów podziemnych, został rozebrany i przez 30 lat odbudowywany. Przetrwał  w całości niezwykle cenny skarbiec, a także inne dzieła malarskie i rzeźbiarskie, które stanowią wyposażenie obecnego kościoła i pojawią się na wystawie w Zamku Żupnym.

Czas trwania wystawy: 05.04–22.09.2024