Jesienny pejzaż na wiosnę. Od 26 kwietnia w Warszawie można zobaczyć obraz Vincenta van Gogha „Wiejskie chaty pośród drzew”. To jedyny w polskich zbiorach obraz tego artysty. Na wystawę zaprasza Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego.

„Wiejskie chaty pośród drzew” to jeden z pierwszych olejnych obrazów holenderskiego mistrza. Subtelny, utrzymany w ciemnych barwach realistyczny pejzaż w niczym nie przypomina wibrujących, barwnych płócien z francuskiego okresu van Gogha. Zanim jednak malarz na zawsze opuścił ojczyznę i zachłysnął się impresjonistami, którzy odmienili jego spojrzenie na kolor i fakturę, pobierał nauki w „szkole haskiej”, u spadkobierców siedemnastowiecznych mistrzów holenderskiego pejzażu.

Vincent van Gogh, Wiejskie chaty pośród drzew, 1883 | źródło: materiały prasowe

Van Gogh – czuły obserwator natury – skupia się na emocjach i uchwyceniu przyrody w jej intymnym spektaklu, ale bez upiększeń. Warszawski pejzaż to nieoczywiste spotkanie z van Goghiem realistą i van Goghiem początkującym uczniem w malarskiej materii. Stąd jeszcze mniej wprawna ręka, eksperymenty z fakturą – pierwsze impasty, a z drugiej strony farba kładziona tak cienko, że przebija płótno oraz skąpy światłocień. Stąd nieco nieśmiały, urokliwy pejzaż malowany w plenerze za jednym posiedzeniem.

Prezentacja obrazu wiąże się z jego gruntownym przebadaniem oraz konserwacją, które odbyły się w Muzeum Narodowym w Krakowie. Specjaliści z Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych potwierdzili technologiczną zgodność obrazu z holenderskimi pracami malarza z początku lat 80. XIX wieku. Te same pigmenty, płótno oraz deska, na którą „Wiejskie chaty” zostały naklejone. Dlaczego tak?

Vincent van Gogh, Wiejskie chaty pośród drzew, 1883, źródło: materiały prasowe

O tym między innymi opowie wystawa „Van Gogh. Historie jednego obrazu”. Te historie to wyniki ostatnich badań i przebieg konserwacji, lecz również nieprawdopodobne losy płócien z holenderskiej pracowni van Gogha, które między innymi przeleżały kilkanaście lat na strychu u pewnego stolarza. Holenderskim specjalistom są dobrze znane jako „Oldenzeel panels”. Należą do nich „Wiejskie chaty…”, które przeszły długą drogę, zanim trafiły do warszawskiej Kolekcji. A to stało się za sprawą kolekcjonera Zbigniewa Porczyńskiego, który zakupił obraz na aukcji w londyńskim Christie’s. Obraz posiada dobrze udokumentowaną proweniencję. Pochodzi jednak z Kolekcji, która nie przysłużyła się jego wiarygodności. Dziś już wiadomo, że niesłusznie.

Sama Kolekcja rozpoczyna symbolicznie tą wystawą nowy etap. Kolekcja im. Jana Pawła II, znana też jako Galeria Porczyńskich, to zbiór 450 obrazów, rzeźb i obiektów rzemiosła artystycznego. Reprezentują one pełen przekrój epok, od średniowiecza do malarstwa XX wieku. Zarówno format, technika, jak i klasa artystyczna obrazów są zróżnicowane. Obecnie Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, które od 2020 roku przejęło opiekę na Kolekcją, wdraża długofalowy projekt naukowego opracowania zasobów kolekcji, przy wsparciu ekspertów z odpowiednich dziedzin konserwacji, proweniencji i historii sztuki.

Wystawa „Van Gogh. Historie jednego obrazu” 26 kwietnia – 8 grudnia 2024,

Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, ul. A. Hlonda 1, Warszawa-Wilanów

Wystawę dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego