szukaj w portalu Rynek i Sztuka MENU
FILM PEKAO KOSSAK Galeria Stalowa „Fragments of Reality”
Ładowanie Wydarzenia

Wszystkie Wydarzenia

  • To wydarzenie minęło.

„Art déco” w Muzeum Mazowieckim w Płocku

Kategorie wydarzeń:

04.09.2021 - 08:00
31.12.2021 - 17:00

Bezpłatnie
rynekisztuka.pl

Ekspozycja jest prezentacją liczącej około 1800 zabytków płockiej kolekcji sztuki art déco, która koncentruje się na przejawach polskiego art déco, ale uwzględnia też europejskie i światowe przykłady. Zostały one ukazane w szerokim kontekście epoki – pełnej dynamicznych zmian i wszelakich przeobrażeń. Zapraszamy na spacer ulicami przedwojennego miasta, do odwiedzenia ówczesnego mieszkania, gabinetu prezesa banku, domu mody, salonu jubilerskiego, zapoznania się z modnymi i nowatorskimi projektami artystycznymi w dziedzinach szkła, ceramiki i metalu.

STYL ART DÉCO. Nazwa wywodzi się od francuskiego „art” – sztuka, „décoratif” – dekoracyjny. Znajdziemy w nim inspiracje awangardowymi trendami w sztuce, ale też wątki klasyczne i elementy sztuki ludowej. Bujna dekoracyjność secesji ustępuje miejsca myśleniu o formie w kategoriach lekkości, ładu i harmonii, dążenia do geometryzacji i rytmizacji. Art déco zaistniało we wnętrzarstwie, modzie, malarstwie, grafice, rzemiośle oraz w architekturze. 


PARTER

Ulice miasta

Po przeżyciach pierwszej wojny światowej budzi się do życia nowy, pełen wigoru świat, którego jedną z cech będzie liczebna dominacja kobiet, nadających ton i styl miejskiej ulicy. Kolorowe neony zapraszają do teatrów, kin, kabaretów, kawiarni z dancingami, a dynamikę życia i blichtr eleganckiego świata uwydatniają przemykające po ulicach samochody. Piękny, czerwony kabriolet to model Jowett Special Roadster wyprodukowany w Anglii w 1926 roku, osiągający prędkość 70 km/h.

Sztuka około 1910 roku

Współistnienie odchodzącej w przeszłość ornamentalnej secesji i kiełkującego funkcjonalnego art déco będzie charakterystyczne dla sztuki około 1910. Przejawia się ono w skłonności do upraszczania ornamentów albo rezygnowania z nich w ogóle. Wprowadzone przez nas terminy „frenizmu” i „illimizmu” wskazują na odrębność tych poszukiwań artystycznych. Zwraca tu uwagę komplet mebli projektu Hansa Günthera Reinsteina, którego nowatorski zamysł dotyczy również materiału – drewnianą konstrukcję wypełnia utwardzana tektura. Przykłady współegzystencji secesji z autorskimi wersjami nowego stylu można znaleźć w malarstwie, meblach czy innych elementach wyposażenia – m.in. w wyjątkowym żyrandolu projektu Stanisława Wyspiańskiego. 

Dusza domu – z Francji i Niemiec

W dwóch aneksach wyraźnie daje o sobie znać spotkanie tradycji z nowoczesnością. Dla francuskiego art déco najbardziej reprezentatywną dziedziną było meblarstwo. Dawne formy zyskały nową jakość. Aranżację francuskiego wnętrza z lat 20. stanowi komplet mebli sypialnianych, dekorowany rzeźbionymi floraliami, nawiązującymi do tradycyjnego francuskiego wzornictwa. Dopełnieniem wystroju są wyszukane przedmioty, zdradzające fascynację kulturami orientalnymi. Niemcy zaś stanowiły ośrodek najintensywniejszego rozwoju architektury modernistycznej, zwłaszcza w jej odsłonie funkcjonalistycznej. Ducha funkcjonalizmu oddawały tzw. meble rurkowe. Na naszej wystawie przykładem jest krzesło Cesca projektu Marcela Lajosa Breuera oraz wielofunkcyjny kwietnik projektu Roberta Slezáka. Dwa komplety niemieckich mebli pokazywane w sąsiadujących wnętrzach to jadalniany zestaw o tradycyjnych formach, ale już nowoczesnym wykończeniu, i ciekawy wielofunkcyjny komplet do mieszkania kawalerskiego. Uzupełniają je przykłady rzemiosła artystycznego.

Dusza domu – Polska

W odrodzonej Rzeczypospolitej kwestia polskiego wnętrza stała się istotnym elementem kształtowania tożsamości narodowej. Z licznych inspiracji – tych rodzimych i tych ponadnarodowych – powstawały formy o cechach polskiego art déco, które zatriumfowały na Wystawie Światowej w 1925 roku. Oryginalny sposób unowocześnienia tradycyjnych form prezentują dwa zestawy mebli wykonanych według projektu Juliana Pietrzyka. Komplet jadalniany nawiązuje jeszcze formą do stylu biedermeier, ale geometryzacje nadają mu modernistyczny sznyt. Komplet do sypialni reprezentuje już w pełni dojrzałe art déco. To przykład mebli luksusowych. Szczególny i wyjątkowy charakter polskiego art déco podkreśla kilim. Kilimy wieszano na ścianach albo wykorzystywano jako narzuty czy dywaniki. Polskie kilimy odznaczały się wysoką jakością artystyczną. Warte zwrócenia uwagi są rzeźby Magdaleny Gross: Czapla i Wielbłądek.

Gabinet prezesa banku

Gabinet prezesa banku jest miejscem, w którym prezentujemy międzywojenne numizmaty, związane z przeobrażeniami monetarnymi i reformą walutowo-skarbową Władysława Grabskiego. Mennica Państwowa, która wznowiła swą działalność,  popularyzowała też sztukę medalierską, współpracując z wybitnymi artystami, takimi jak Józef Aumiller, Tadeusz Breyer, Władysław Gruberski, Wojciech Jastrzębowski, Henryk Kuna. Na aranżację gabinetu prezesa banku składa się między innymi komplet mebli pokryty fornirem z egzotycznego drewna jatoby, tkanina żakardowa z motywem orłów projektu Lucjana Kintopfa, podobizna Marszałka Józefa Piłsudskiego. 

Dom mody

Lata 20. to czas rewolucji w modzie. Dzięki nowatorskim pomysłom wybitnych projektantów (Paul Poiret, Jean Lanvin, Coco Chanel) kobiety zyskały poczucie niezależności. Zbliżona w charakterze do pomysłów Poireta jest suknia z turkusowego aksamitu. Kolejne suknie odzwierciedlają zmieniające się tendencje w kroju sukien lat 20. i 30., tak wieczorowych, jak i dziennych. Moda męska nie uległa radykalnym zmianom. Podstawą stroju codziennego pozostał trzyczęściowy garnitur, w stroju wieczorowym panowała moda na żakiet, frak i smoking, który był nowością.  Liczne dodatki uzupełniają obraz mody tamtych lat. Bardzo odważne przedsięwzięcia projektowe wiązały się ze strojami sportowymi, czego przykładem jest strój gimnastyczny z 1914 roku.

Jubiler

Złotnicy i jubilerzy czerpali z rozmaitych inspiracji. Kubizmem i konstruktywizmem, ale też modą na orientalizm. Skarabeusze, sokoły, ibisy i sfinksy pojawiły się w biżuterii pod wpływem odkryć archeologicznych. Wynalezienie nowych materiałów takich, jak nikiel, tombak, ebonit, bakelit dało asumpt do łączenia ich z kamieniami półszlachetnymi, bursztynem, koralem czy perłą. Niezmiennie dużym zainteresowaniem cieszyła się luksusowa biżuteria od najwybitniejszych projektantów: Francuza Cartiera czy Amerykanina Tiffany’ego. Na rodzimym gruncie swoją produkcję rozpoczęli warszawscy złotnicy – Henryk Grunwald i Józef Fajngold. Ich wyroby mają rozpoznawalny styl.

PIERWSZE PIĘTRO

Wzmożony ruch budowlany, który nastąpił w Polsce po zakończeniu wielkiego kryzysu wzbogacił pejzaż polskich miast o luksusowe kamienice czynszowe.  Wysoki standard oznaczał efektownie wykończone hole i klatki. Przemiany dotyczyły też wnętrz mieszkań i ich metrażu. Mniejsze mieszkania wymusiły wielofunkcyjność pokoi, mebli i sprzętów. Szerokim zastosowaniem odznaczały się tak zwane meble kombinowane.

Mieszkanie polskiej inteligencji – pokój wielofunkcyjny

Zestaw tworzący wystrój pokoju wielofunkcyjnego zaprojektowany został w 1938 roku przez inż. Edmunda Brzozowskiego do jego własnego mieszkania w Katowicach. To tzw. meble kombinowane, spełniające wielorakie funkcje. Zwracają uwagę opływowymi kształtami oraz stalowo-srebrzystymi podporami siedzisk i stolików. Te cechy nawiązują do dwóch dominujących nurtów lat 30. – stylu okrętowego i funkcjonalizmu. Z oryginalnego wyposażenia mieszkania pochodzi również dywan. Wnętrze uzupełniają znane serwisy z wytwórni w Ćmielowie oraz oryginalna lampa zaprojektowana przez Josefa Lorenzla.

Mieszkanie polskiej inteligencji – jadalnia

Podobnie jak poprzedni zestaw mebli, ten również stanowił oryginalne umeblowanie katowickiego apartamentu ich projektanta i właściciela Edmunda Brzozowskiego. Ozdobiony zostały awangardowym detalem: miedzianymi listwami i rurkami. Nowoczesnym akcentem jest również forma stołu o okrągłym blacie na rozbudowanej podporze, nawiązujące do stylu okrętowego. Na stole widnieje serwis porcelanowy wyprodukowany w Ćmielowie. Uwagę zwracają kubistyczne formy francuskiego zestawu do kawy, stojącego na wprost wejścia wraz z kafetierą.   

Mieszkanie polskiej inteligencji – kuchnia

Polskie kuchnie lat 30. miały bardzo różne oblicza. Innowacje w nich to: wbudowane w ściany okienka do wydawania posiłków, zlewy (dostęp do bieżącej wody), sprzęty, takie jak kuchenka elektryczna i gazowa oraz chłodziarka. Belgijską kuchenkę elektryczną prezentujemy na eskpozycji. W kuchni dominowały sprzęty i naczynia produkowane seryjnie. Nasza galanteria kuchenna i stołowa pochodzi ze znanych firm polskich i europejskich. Z amerykańskiej wytwórni zaś pochodzi termoizolacyjny pojemnik, który stanowił prawdziwie nowoczesny gadżet pani domu.

Mieszkanie polskiej inteligencji – sypialnia

Garnitur mebli został zaprojektowany przez Juliana Pietrzyka. Proste bryły mebli nabrały dekoracyjnego charakteru przez zastosowany tu dwubarwny fornir ułożony pasmowo (łóżko, szafki) albo w formę wachlarzy (szafa). Nowoczesnym akcentem jest też para chromowanych lampek nocnych z czechosłowackiej wytwórni Napako. Mieszkanie dopełniają nieliczne przedmioty dekoracyjne, stanowiąc udane połączenie tradycji z nowoczesnością.

Szkło

W okresie międzywojennym potencjał szkła wykorzystywano w różnych dziedzinach sztuki i rzemiosła – od architektury, po biżuterię i meblarstwo. Produkcję naczyń ze szkła zmieniła i rozpowszechniła mechaniczna produkcja szkła – zwłaszcza metoda prasowania. Duże zasługi położył tu René Jules Lalique, którego efektowne realizacje prezentujemy na wystawie w mniejszych gablotach. Dalszy przegląd naszej kolekcji szkła daje wyobrażenie o różnorodności technik stosowanych przy dekoracji i produkcji.  Na uwagę zasługuje francuski wazon z czerwono-zielonego szkła, powstały dzięki współpracy znakomitych projektantów: braci Daumów i Louisa Majorelle’a. Wysoką jakością odznacza się polska galanteria szklana, zwłaszcza ta pochodząca z jednej z najlepszych polskich wytwórni – Hut Szklanych Juliusza Stolle Niemen SA.  

Metal

Twórcy dwudziestolecia na nowo odkryli metal i jego zastosowanie: w architekturze, metaloplastyce, jubilerstwie, w rzemiośle artystycznym. Naczynia zyskały nowe formy. W latach 30. projektanci ulegli magii kształtów industrialnych. Inspirację przemysłem motoryzacyjnym można odnaleźć w realizacjach amerykańskich projektantów Ruth i Williama Gerth oraz Waltera von Nessen. W niemieckiej wytwórni Württembergische Metallwarenfabrik (WMF) powstawały nowatorskie projekty z serii Ikora, które wyglądem przypominają szkło. W Polsce działały zakłady o europejskiej renomie, jak Bracia Henneberg, Fabryka Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józefa Frageta, Norblin, Bracia Buch i Teodor Werner czy Fabryka Wyrobów Brązowych i Srebrnych Jana Łopieńskiego. Zestaw do tytoniu wykonany przez tę ostatnią firmę jest kwintesencją art déco.

Sala tożsamości

Modernizm Drugiej Rzeczypospolitej zyskał wiele oryginalnych wcieleń estetycznych, prezentowanych na największych wystawach światowych.  Wcielenia te tworzą razem złożoną opowieść o tożsamości – poszczególnych twórców, ich środowisk i narodu. Wpływy tradycji czerpiącej z kultury ludowej na różny sposób krzyżują się z nowoczesnymi rozwiązaniami stylowymi, tworząc niezwykle oryginalne warianty. Fascynuje też różnorodność dokonań polskich twórców. Ją także na kilku znamiennych przykładach chcieliśmy ukazać. Na wielokierunkowość przemian w sztuce dwudziestolecia wymownie może wskazywać zestawienie ze sobą prac Zofii Stryjeńskiej i Julii Keilowej. W sali tej wyznaczają one bieguny tych przemian.

Ceramika

Mimo że zmieniły się gusta, zamiłowanie do pięknej zastawy w latach międzywojennych pozostało. W kredensach stały przepiękne i delikatne wyroby bawarskiego Rosenthala, saksońskiej Miśni czy podparyskiego Sèvres. Prezentujące nowoczesną linię i zdobnictwo wytwórnie z Ćmielowa i leżącego dziś na Ukrainie Pacykowa często nie ustępowały zagranicznym. Ćmielów zasłynął z serwisów obiadowych, kawowych i herbacianych. Pacyków podbił rynek porcelanowymi figurkami. Prezentacja figurek na naszej wystawie, oprócz Pacykowa, obejmuje też figurki znakomitych firm i projektantów europejskich.

Duża różnorodność obiektów ceramicznych daje przekrój przez intrygujący świat technik zdobniczych używanych do wyrobów porcelanowych, fajansowych czy kamionkowych, dekorowanych ręcznie lub mechanicznie. Pokazujemy wyroby ceramiczne z wielu krajów europejskich. 

Malarstwo (wizualia)

Kilka przykładów prezentowanego tu malarstwa wybitnych artystów dotyka ledwo zagadnienia przemian w tej dziedzinie sztuki w okresie dwudziestolecia. Przemiany koncentrują się na nowych rozwiązaniach formalno-estetycznych. Te bardziej radykalne poczynania zrywają z dotychczasowymi kanonami przedstawiania i wpisują się w mieniące się wieloma odcieniami zjawisko awangardy. U nas będą to obrazy Leona Chwistka, Stanisława Ignacego Witkiewicza i Zbigniewa Pronaszki. Te umiarkowane, jak art déco, modernizują sposób obrazowania, ale ciągle nawiązują do tradycji. Styl art déco reprezentują tu obrazy Jana Rudnickiego, Leona de Smeta i Tamary Łempickiej.

Szczegóły

Początek:
04.09.2021 - 08:00
Koniec:
31.12.2021 - 17:00
Koszt:
Bezpłatnie
Kategorie wydarzeń:
Strona www:
http://muzeumplock.eu/pl/mmp_atrt_deco

Organizator

Muzeum Mazowieckie w Płocku
Strona internetowa:
http://muzeumplock.eu/pl

Miejsce wydarzenia

Muzeum Mazowieckie w Płocku
Kolegialna 6
Płock, 09-402
+ Google Map
Telefon:
24 364 70 70
Strona internetowa:
http://www.muzeumplock.eu/

Zapisz się do naszego newslettera

Zapisując się na newsletter zgadzasz się z regulaminem portalu rynekisztuka.pl Administratorem danych osobowych jest Media&Work Agencja Komunikacji Medialnej (ul. Buforowa 4e, p. 1, p-2-5, 52-131 Wrocław). Podanie danych jest dobrowolne. Zgoda na otrzymywanie informacji handlowych może zostać wycofana w każdym czasie. Więcej informacji na temat danych osobowych znajduje się w Polityce prywatności.