Do 5 maja 2024 roku w Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu potrwa wystawa „Nowa ekspresja”. Na wystawie zostanie zaprezentowana twórczość polskich artystów i artystek związanych z ruchem Nowej Ekspresji. Ta tendencja, mająca swój rozkwit w latach 80. XX wieku, jest jednym z najciekawszych obszarów polskiej sztuki współczesnej. Na ekspozycji pojawią się dzieła kluczowe dla tego kierunku, a także prace nieznane, prezentowane po raz pierwszy od 40 lat.

Wystawa w kontekście kuratorskim jest właściwie swego rodzaju tymczasowym Muzeum Nowej Ekspresji. Zobaczymy na niej ikoniczne realizacje autorstwa najbardziej kojarzonych z ruchem twórców, jak i prace tworzone w tym samym czasie i nurcie, artystów mniej znanych, działających na uboczu. Wybory artystów i dzieł dokonywane były z troską o to, czy te prace przeszły pozytywnie próbę czasu, czy zachowały dawną żywotność i siłę oddziaływania.

Zdzisław Nitka, 1939–1945, 2019, akryl na płótnie,Kolekcja CSW

Zjawisko, które nazywamy Nową ekspresją, w Polsce miało swoje początki w latach 80. XX wieku, osiągnęło swój szczyt w 1986–87 i od transformacji ustrojowej w 1989 roku zaczęło chylić się ku upadkowi, choć jeszcze w roku 1992 odbywały się ostatnie wystawy związane z tym ruchem. Rodzima tendencja funkcjonowała niejako równolegle z innymi ruchami transawangardy. Międzynarodowi artyści spod znaku transawangardy, szczególnie włoscy i niemieccy, cieszyli się niezwykłą popularnością i osiągali sukcesy na światowym runku sztuki przez całe lata 80. XX wieku. Ze względu na sytuację polityczną w kraju, polska Nowa ekspresja nie mogła funkcjonować na zagranicznym rynku sztuki na takich samych zasadach.

Pierwsza istotna wystawa Nowej ekspresji w Polsce miała miejsce w 1986 roku w BWA w Sopocie i była swoistym podsumowaniem działań artystów z pierwszej połowy dekady. Od 1987 roku w Warszawie zaczęły odbywać się najważniejsze wystawy dla tego ruchu. Na przełomie 1987 i 1988 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie odbyła się wystawa „Realizm radykalny. Abstrakcja konkretna”, która bezpośrednio zaznaczyła miejsce ruchu na arenie polskiej sztuki współczesnej.

Sławomir Witkowski, Zadyma, 1986, litografia, szablon, 100 × 70 cm, własność artysty

W wystawie w CSW biorą udział jedne z najwcześniejszych i najistotniejszych dzieł dla ruchu Nowej Ekspresji — dyplomowe obrazy Jarosława Modzelewskiego, wczesne płótna Ryszarda Grzyba sprzed 1980 roku czy prace Włodzimierza Pawlaka z roku 1982.Większość prezentowanych dzieł pochodzi jednak z lat 1984–92. Na wystawie zaprezentowano obrazy, rzeźby, rysunki, instalacje, wideo, filmy oraz fotografie i dokumenty z epoki. Prezentacja w CSW to największa wystawa Nowej ekspresji nie tylko w kraju, ale i za granicą.

”W sali kolumnowej i na całym pierwszym piętrze CSW umieściliśmy panoramę nurtu Nowej ekspresji i pokazy zestawów prac wybranych kilkudziesięciu artystów, natomiast w salach drugiego piętra znalazły miejsce dwie obszerne wystawy indywidualne najciekawszych, zdaniem kuratora, indywidualności Nowej ekspresji: Ryszarda Grzyba i Zdzisława Nitki. Stanowią integralną część całej wystawy” – czytamy w tekście kuratorskim. 

Czas trwania wystawy: 16 lutego 2024 – 5 maja 2024

Kurator: Krzysztof Stanisławski