Sztuka „zdeprawowana” – wystawa dzieł sprzedanych na aukcji w 1939 roku

W Lucernie – szwajcarskim miasteczku nad brzegiem Jeziora Czterech Kantonów –  w przededniu wybuchu II wojny światowej odbyła się zorganizowana przez III Rzeszę aukcja dzieł sztuki „zdeprawowanej”. Dzisiaj w Liège – stolicy francuskojęzycznego regionu Walonia w Belgii – po niemal 70 latach od zakończenia wojny udało się zorganizować wystawę dzieł sprzedanych podczas wspomnianej aukcji. A będzie czym się zachwycać, wśród prezentowanych obrazów znalazły się prace m.in. Chagalla, Gauguina, Picassa, Kokoschki, Van Gogha i Matisse’a.

W poszukiwaniu dzieł sztuki niezgodnych z polityką i propagandą nazistowskich Niemiec, specjalnie zatrudnieni rządowi wysłannicy mieli za zadanie sprawdzić wszystkie galerie sztuki współczesnej i skonfiskować prace – ofiarą padły instytucje kultury z 32 miast położonych nad Renem. Jak informuje prof. Uniwersytetu w Liège Jean-Patrick Duchesne, zgromadzono w ten sposób aż 7 tys. dzieł o niezwykłej wartości. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że wszystkie dzieła były własnością niemiecką i nie należały do rodzin żydowskich.

Reżim nazistowski nigdy nie bronił sprzedaży i zakupów prywatnych, dlatego w 1937 roku zorganizowano wystawę sztuki „degenerackiej” (niem. Entartete Kunst) w Monachium, a następnie 29 czerwca 1939 roku – aukcję w galerii Fischer w szwajcarskiej Lucernie. Wystawiono 125 prac w tym 108 stanowiło malarstwo, a 17 rzeźba autorstwa aż 39 twórców. Pojawiły się dzieła prekursorów ekspresjonizmu jak Ensor, Gaugin, Van Gogh, niemieckich impresjonistów jak Corinth, Liebermann,  Mataré, francuskich twórców zrzeszonych wokół École de Paris jak Braque, Chagall, Derain, Marie Laurencin, Matisse, Modigliani, Picasso, Vlaminck oraz niemieckich ekspresjonistów jak Dix, Grosz, Hofer, Macke, Marc, Nolde, Austriaka – Kokoschki i dwóch szwajcarskich twórców – Amieta i Klee. W aukcji uczestniczyli wysłannicy belgijskiego rządu, również z miasta Liège (w tym nauczyciel i krytyk sztuki Jules Bosmant, późniejszy dyrektor tamtejszej Galerii Sztuk Pięknych), którzy zakupili niektóre z dzieł – część z nich stanowi dziś kolekcję galerii narodowych w Antwerpii i Brukseli, Liège.

Obecnie trudno jest zlokalizować wszystkie dzieła, ponieważ w miarę upływu czasu od pamiętnej aukcji rozproszyły się one wraz z nowymi właścicielami po całym świecie. Część z nich spalono, część pozostaje w rękach prywatnych, a część nadal zasila kolekcje państwowe. Po wielu latach pracy, poszukiwań i studiowania dokumentów archiwalnych, udało się dotrzeć do niektórych właścicieli tych dzieł  i dzięki ich wspaniałomyślności zostaną zaprezentowane podczas specjalnej wystawy w Cité Miroir w Liège – notabene zbudowanym w 1939 roku, a niedawno całkowicie odnowionym.

Angielska wersja plakatu zapowiadającego wystawę. Źródło: Citemiroir.be

Wystawa ta to bardzo ważne wydarzenie nie tylko ze względu na prestiż zgromadzonych prac na tę okazję, ale również ze względów historycznych i kulturowych. Będzie można obejrzeć znane dzieła autorstwa wybitnych twórców końca XIX i początku XX wieku m.in. La maison bleue Marca Chagalla, Les masques et la mort Jamesa Ensora, Le sorcier d’Hiva-Oa Paula Gauguina, Monte Carlo Oskar Kokoschka, Rodzina Soler Pabla Picassa, Le déjeuner Julesa Pascina, Portret małej dziewczynki Marie Laurencin, Jeździec na plaży, Maxa Liebermanna oraz Niebieskie konie Franza Marca. Wystawa potrwa do 29 marca 2015 roku.

Fot. Aukcja Sztuki Zdegenerowanej, 1939, Lucerna. Źródło: Wikipedia.com

Portal Rynek i Sztuka