„Rijksmuseum w Amsterdamie” to pierwsze na polskim rynku opracowanie skupiające się na zbiorach i działalności amsterdamskiego muzeum. Publikacja w formie obszernego, przepięknie ilustrowanego albumu pozwala nam zanurzyć się w sztuce z różnorodnych epok i nurtów — od XIV do XIX wieku. Album zawiera wybór najważniejszych i najciekawszych obrazów z kolekcji muzeum. Czego dowiemy się z najnowszej publikacji?

RIJKSMUSEUM, CZYLI JEDNO Z NAJWIĘKSZYCH MUZEÓW W EUROPIE

Amsterdamskie Rijksmuseum powstało jeszcze na początku XIX wieku. Muzeum założono w 1800 roku w Hadze, jednak w roku 1808 zostało ono przeniesione do Amsterdamu. W tym czasie muzeum miało za zadanie rozwijanie świadomości historycznej Holendrów za pomocą eksponowania sztuki, która była w pewnym sensie świadkiem i nośnikiem historii, ale także jej swoisty symptom. Współcześnie muzeum to posiada jedną z najważniejszych i najlepszych kolekcji sztuki holenderskiej, niderlandzkiej i flamandzkiej. Wśród kilku tysięcy obrazów odnajdziemy liczne dzieła Vincenta Van Gogha, Rembrandta czy Johannesa Vermeera. Poza kolekcją rodzimej i europejskiej sztuki Rijksmuseum może pochwalić się także ciekawą kolekcją sztuki azjatyckiej. 

Rembrandt, Straż nocna, 1642 | źródło: Rijksmuseum

Muzeum co roku odwiedzają setki tysięcy miłośników sztuki. Sama ekspozycja składa się z około 8 tysięcy eksponatów z miliona, które znajdują się w zbiorach i magazynach muzealnych. W tym kontekście wybór 8 tys. obiektów jawi się jako zadanie niezwykle trudne i wymagające skrupulatnego planowania. Dzieła, które możemy dziś podziwiać w Rijksmuseum to wybór nieprzypadkowy. Na ekspozycji są prezentowane najważniejsze dzieła, które reprezentują ducha epoki, wartości artystyczne i historyczne oraz przybliżają tendencje, tematy czy techniki dominujące w danym nurcie. Najbogatszą częścią zbiorów jest jednak malarstwo, na którym skupia się album „Rijksmuseum w Amsterdamie”.

OD ŚREDNIOWIECZA DO NOWOCZESNOŚCI

W albumie zaprezentowano subiektywny wybór obrazów, które według autorów są w zbiorach muzeum najważniejsze, a także, jak się zdaje, najciekawsze dla odbiorców. Na ponad 500 stronach obszernego katalogu zgrupowano dzieła w porządku chronologicznym. Każdy rozdział to inna epoka w historii sztuki. Naszą podróż po Rijksmuseum rozpoczynamy od wieku XIV. W pierwszym rozdziale zapoznajemy się z malarstwem przełomu XIV i XVI wieku. Ten rozdział, podobnie jak każdy kolejny, został podzielony na poszczególne tematy, takie jak pejzaż, początki malarstwa rodzajowego czy portrety. Zanim jednak zanurzymy się w malarstwie, możemy zapoznać się z najważniejszymi tendencjami, tematami, a przede wszystkim z historią danego okresu w historii sztuki. Naszą podróż kończymy w jakże zróżnicowanym i dynamicznym XIX wieku. 

Fragment albumu „Rijksmuseum w Amsterdamie | źródło: wydawnictwo Arkady

ZŁOTY WIEK XVII 

Judith Leyster, Serenada, 1629, źródło: Rijksmuseum

Moją ulubioną i zdecydowanie najbardziej obszerną częścią jest rozdział „Złoty wiek XVII”. To z pewnością jeden z najciekawszych, a być może i najciekawszy okres w sztuce holenderskiej. Jak czytamy w „Rijksmuseum w Amsterdamie” „powinniśmy oglądać jego zbiory przez pryzmat społecznych, politycznych, religijnych i kulturalnych dziejów dawnym Holendrów — nie w perspektywie samej historii sztuki rozumianej jako następstwo stylów, nurtów, formuł artystycznych, wielkich artystów i słynnych dzieł, lecz w optyce historii społecznej”. W ten sposób Antoni Ziemba, jeden ze współautorów publikacji, wyjaśnia nam kontekst, tego co za chwile zobaczymy. 

W zestawieniu nie zabrakło miejsca także dla artystki. Możemy zapoznać się z obrazem „Serenada” (1629) autorstwa Judith Leyster, która była jedną z pierwszych malarek należących do cechu św. Łukasza w Haarlemie. Artystka kształciła się w pracowni Fransa Halsa, którego ikonicznych obrazów także nie zabrakło na kartach albumu. Wybrano także liczne dzieła Rembrandta, Jacoba Jordaensa czy Gabriel Metsu. 

500 WYSELEKCJONOWANYCH OBRAZÓW 

To, co jednak zachwyca w tej publikacji, to nie tylko uporządkowany rozkład i opisy, ale wysokiej jakości reprodukcje, które zostały opatrzone eksperckimi komentarzami historyków sztuki — dr Aleksandry Janiszewskiej-Cardone, prof. dr hab. Antoniego Ziemby oraz dr. Piotra Barusowskiego. W ten sposób możemy zapoznać się z ponad 500 obrazami. 

Fragment albumu „Rijksmuseum w Amsterdamie | źródło: wydawnictwo Arkady

Z syntetycznych opisów obiektów dowiemy się nie tylko o samym dziele, ale także jego autorze. Konkretne obrazy są nierzadko wpisywane w szerszy kontekst historyczny oraz osadzane w twórczości artysty i porównywane z innymi realizacjami. Ten album będzie fantastycznym dodatkiem do prywatnych biblioteczek nie tylko historyków sztuki, ale i miłośników i miłośniczek malarstwa, którzy chcą odkryć tajniki popularnych, jak i mniej znanych i nieopracowanych obrazów.

Natalia Gaj