36. rocznica śmierci Tamary Łempickiej

Urodzona jako Maria Gurwik-Górska w świecie sztuki znana jako Tamara de Lempicka, była jedną z ważniejszych przedstawicielek estetyki art déco, a także jedną z niewielu docenionych za życia aktywnych artystek międzywojnia. Zmarła w Meksyku 18 marca 1980 roku w wieku 84 lat.

Tamara Łempicka na kartach historii sztuki zapisała się nie tylko jako genialna portrecistka i jedna z najważniejszych reprezentantek stylu art déco, ale także jako uosobienie nowoczesnej kobiety, pewnej siebie emancypantki, której życiowa dewiza brzmiała: „Robię, co chcę i nienawidzę robić tego, co muszę”. Jej prace są jednymi z bardziej pożądanych na rynku sztuki modernistycznej, a sama malarka uplasowała się na trzecim miejscu najdrożej sprzedawanych artystek świata.

Łempicka, urodzona 16 maja 1898 roku, jako Maria Gurwik-Górska – córka przemysłowca i pochodzącej z zamożnej polskiej rodziny Malwiny Dekler – od najmłodszych lat miała kontakt z warszawskim środowiskiem artystycznym, do którego należeli jej dziadkowie wychowujący ją razem z matką po odejściu ojca. W 1911 roku przeprowadziła się do swoich krewnych mieszkających w Petersburgu, gdzie pobierała lekcje rysunku w Akademii Sztuk Pięknych, wieczorami zaś prowadziła intensywne życie towarzyskie, wychodząc z założenia, że dobre koneksje są niezbędne dla finansowego utrzymania się artysty. W Petersburgu poznała swojego przyszłego męża – prawnika Tadeusza Łempickiego. W roku 1918 wyjechali do Paryża ze swoją dwuletnią córką Marią Krystyną.

W stolicy Francji Tamara podjęła studia w Academie Ranson u Maurice’a Denisa – jednego z założycieli grupy nabistów i ważnego przedstawiciela symbolizmu, a następnie u Andre Lhote’a. To od niego młoda malarka wyniosła przywiązanie do estetycznego i dekoracyjnego waloru sztuki, ale także potrzebę rozwijania i eksperymentowania z formułą malarską. U niego też nauczyła się łączyć nowoczesny sposób obrazowania z klasycznymi regułami malarstwa wywodzącymi się z akademizmu i sztuki uznanych francuskich malarzy: Poussina, Davida czy Ingresa. Dzięki temu jej malarstwo cechuje stylistyka postkubistyczna, a w przedstawieniach wyczuwalna jest właśnie atmosfera teatralności i maniery sztuki klasycznej. Również kwestie formalne Łempicka rozwiązywała w sposób innowacyjny, obrazy budowane były z silnie zgeometryzowanych, uproszczonych brył, ale wedle dawnego, klasycznego porządku.

Od początku swojej twórczej drogi inspirowała się włoskim malarstwem renesansowym, szczególnie jego świetlistymi, czystymi kolorami, które starała się wydobyć także we własnych kompozycjach oraz precyzyjnym sposobem wykończenia obrazów. Sztuka renesansu mogła być także źródłem dla silnie dekoracyjnego waloru jej twórczości. Wszystkie te cechy połączone w świeżą, nowoczesną formę stanowiły klucz do sukcesu malarstwa Łempickiej, które wraz z narodzinami mody na art déco w latach 20. stały się dobrze rozpoznawalne i cenione przez szeroką publiczność. Z tego okresu pochodzą jej dwa słynne dzieła „Tamara w zielonym Bugatti” (1925) oraz „La Belle Rafaela” (1927).

W jej bogatym oeuvre znalazły się ponadto takie prace jak: „Portret Tadeusza Łempickiego” (1928), „Kobieta w niebieskim szaliku” (1930), „Kobieta w zieleni” (1930), „Adam i Ewa” (1932). Łempicka wystawiała swoje prace od początku lat 20. kiedy zadebiutowała na paryskim Salonie Jesiennym, wkrótce po tym zasłynęła jako malarka wyidealizowanych portretów.

Od końca lat 30. Łempicka kilkakrotnie zmieniała miejsce zamieszkania. Po przeprowadzce z Paryża w pierwszych latach wojny żyła pomiędzy Kalifornią, Nowym Jorkiem a Houston. W 1978 roku przeniosła się do Cuernavaca w Meksyku, gdzie zmarła w 1980 roku.

Prace Łempickiej zdobią prywatne kolekcje sztuki na całym świecie. Jej obrazy mają w swoich zbiorach również słynne postaci showbiznesu: Jack Nicholson, Barbara Streisand, Madonna, która niejednokrotnie wypożyczała dzieła Łempickiej na wystawy w instytucjach publicznych. W Polsce znajduje się kilkanaście jej obrazów, które nie są niestety wystawiane na ekspozycjach stałych. Obrazy malarki wystawiane na licytacje w najważniejszych domach aukcyjnych osiągają kwoty od kilkudziesięciu tysięcy do kilku milionów dolarów. Kilka spośród jej realizacji m.in. szkice i rysunki na papierze licytowane były także w Polsce. Jak dotąd, najdroższy obraz Tamary Łempickiej „La reve”, został sprzedany za 8,5 mln dolarów w nowojorskim Sotheby’s w 2011 roku.

Fotografia (góra): Tamara Łempicka, La reve [Sen] , źródło: Sotheby’s