Powszechnie znanym faktem jest nieustanny brak pieniędzy na kulturę. Jednak instytucje muzealne muszą nabywać coraz to nowsze eksponaty, by wzbogacać ofertę dla zwiedzających, a także uatrakcyjnić kolekcje należące do państwa. Kiedy uświadomiono sobie problem natury finansowej, stworzono prawo uprzywilejowujące te instytucje w zakupach dzieł sztuki.
Tymi zagadnieniami zajęto się tworząc w 1996 roku ustawę o muzeach. Art. 20. tego rozporządzenia mówi:
„Muzeum rejestrowanemu, przy nabywaniu dóbr kultury, przysługuje:
-
prawo pierwszeństwa zakupu od podmiotów prowadzących działalność polegającą na oferowaniu do sprzedaży dóbr kultury – w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia przez muzeum gotowości zakupu
-
prawo pierwokupu bezpośrednio na aukcjach, po cenie wylicytowanej”
Jak rozumieć te prawnicze, kluczowymi hasłami: „pierwszeństwo zakupu” oraz „prawo pierwokupu”. Postanowienia te mają za zadanie ułatwić zakup dóbr w czasie, gdy muzea są zmuszone do konkurowania z komercyjnymi podmiotami.
Pierwszeństwo zakupu
Pierwszeństwo zakupu dotyczy szczególnie muzeów rejestrowanych w Państwowym Rejestrze Muzeów. Instytucje te mogą nabywać obiekty u podmiotów takich jak antykwariat. W celu nabycia danego przedmiotu, reprezentant muzeum musi pisemnie potwierdzić chęć kupna. Wtedy nie musi mieć obawy, że dobro zostanie sprzedane komuś innemu. Jeśli jednak do sprzedawcy zwróci się prywatny podmiot, instytucja państwowa ma obowiązek potwierdzenia pewności transakcji. Wtedy obiekt trafia do muzeum. By jednak dzieło przeszło w ręce prywatnego nabywcy, publiczna agenda powinna złożyć wyraźną rezygnację. Inną opcją jest przegapienie tych procedur. W tym wypadku, po upływie okresu uprzywilejowania, obiekt trafia do rąk prywatnych. Jeśli jednak nikt inny się nie zgłosi, rzecz może nadal nabyć muzeum.
Prawo pierwokupu
Ten zapis dotyczy również muzeów rejestrowanych. Dotyczy ono jednak aukcji. I tak, prywatny nabywca ma prawo do zakupu obiektu po wylicytowanej cenie tylko w wypadku gdy przedstawiciel instytucji nie zgłosi wcześniej chęci nabycia. Wiedzę o jego obecności posiada tylko dom aukcyjny, inni licytowani nie są jej świadomi. Tym samym, muzeum ma możliwość uiszczenia opłaty za dobro w terminie późniejszym od ustalonego przez wystawiającego obiekt.
Pozarządowym, międzynarodowym dokumentem, którego muzea powinny przestrzegać jest Kodeks Etyczny, ustanowiony przez ICOM (Międzynarodową Radę Muzeów) w 1986 w Argentynie i poprawiony w 2004 w Seulu. Obejmuje on wskazania dotyczące postępowań muzeów na świecie w swojej działalności, takie jak: wydawanie publikacji, rozwijanie potencjału intelektualnego kraju, ochronę dziedzictwa narodowego czy kwestie zakupów właśnie.
Autor: Sylwia Zabłocka
Portal RynekiSztuka.pl
