Arrasy wawelskie to zbiór królewskich tapiserii, który liczy blisko 360 arrasów. Zostały one zgromadzone przez Jagiellonów w celu udekorowania wnętrz krakowskiej siedziby.
Arras to nic innego jak tapiseria, która została techniką gobelinową – z wełny, niekiedy z dodatkiem nici metalowej złotej. Ornament zawsze zawiera w sobie motyw architektoniczny, a rysunek jest schematyczny i wzorowany na miniaturach. Sama nazwa pochodzi od miasta Arras w płn. Francji (do 1447 r. należało do Księstwa Burgundii), gdzie już w XIII w. znajdował się największy ośrodek produkcji tapiserii.
Pierwsze tapiserie do Polski przywiozła królowa Bona, jako część swego ślubnego posagu. Kolejne 108 sztuk zamówił Zygmunt Stary w Antwerpii. Większość jednak z nich została wykonana w latach 1553- 1571 na zlecenie Zygmunta II Augusta i zostały wykonane w brukselskich warsztatach Willema i Jana Kempeneerów, Jana van Tieghena i Mikołaja Leyniersa wg projektów Michaela van Coxciena i Willema Tonsa.
Arrasy zygmuntowskie cechują się wielką precyzją wykonania, jak i użyciem drogocennych materiałów. Tkaniny te były także dostosowane do rozmiarów wielkości ścian – największe osiągają wymiary 5 x 9 m. W kolekcji tej znajdują się serie:
- biblijną (sceny rajskie, dzieje Noego i Wieży Babel);
- krajobrazowo-zwierzęcą;
- kompozycje groteskowe, inspirowane motywami herbów Polski i Litwy
Arrasy Wawelskie, źródło: wawel.krakow.pl/
Po śmierci Zygmunta Augusta kolekcja arrasów wawelskich przeszła na własność jego sióstr, a następnie królestwa Rzeczpospolitej. Warto zaznaczyć, że część z nich została ukryta przez Jan Kazimierz we Francji i w Gdańsku celem wymuszenia za nie dożywotniej pensji po abdykacji – arrasy te wykupił sejm za panowania wybitnego mecenasa sztuki Augusta II Sasa.
W 1795 z zostały wywiezione przez Rosjan do Petersburga i wyniku postanowień traktatu ryskiego powróciły na zamek wawelski. W czasie największego zagrożenia, a więc II Wojny Światowej wywiezione zostały przez Rumunię do Francji, Anglii, wreszcie do Kanady. Na Wawel powróciły dopiero w 1961 roku. Obecnie kolekcja liczy 143 sztuki.
Kama Wróbel
Portal Rynek i Sztuki
