Nagroda Turnera to jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień na świecie w dziedzinie sztuk pięknych przyznawana przez Tate Britain artystom do 50. roku życia, którzy zamieszkują terytorium Wielkiej Brytanii. Nazwa wyróżnienia pochodzi od nazwiska XIX-wiecznego brytyjskiego malarza Williama Turnera uznawanego za prekursora impresjonizmu.
Proces nominacji do Nagrody przebiega każdego roku w podobny sposób. Przede wszystkim typuje się na podstawie działalności i zaangażowania artysty oraz jego obecności w przestrzeni publicznej. Po wstępnych ustaleniach nominuje się jedynie czterech, najbardziej aktywnych twórców w danym roku. A jest o co walczyć. Pula nagród pieniężnych do 40 tys. funtów (ok. 200 tys. złotych), którą dzieli się w następujący sposób: 25 tys. trafia do zwycięzcy, pozostałe 15 tys. dzieli się po równo pomiędzy trzech pozostałych artystów. To oznacza, że częściowo samą nominację można traktować jako wygraną.
Wręczanie Nagrody Turnera laureatom to wielka gala, w której uczestniczą ważne osobistości ze świata sztuki, polityki, mediów, a także i celebryci, w 2006 roku była to Yoko Ono, a w 2012 roku – brytyjski aktor Jude Law. W tym roku zapowiada się nadzwyczajna uroczystość, ponieważ Nagroda Turnera obchodzi swoje 30. urodziny. Relacja z wydarzenia będzie transmitowana na żywo 1 grudnia 2014 roku na brytyjskim Channel 4.
Ostatnie 15-lecie było niezwykle interesujące zarówno pod względem doboru nominowanych, jak i prezentowanych przez nich – często dyskusyjnych i budzących wątpliwość – prac. Do przełomowych momentów należy rok 1999, kiedy to pośród nominowanych pojawili się Steve McQueen, Steven Pippin, Jane i Louise Wilson oraz Tracey Emin i jej instalacja My Bed prezentująca łóżko artystki z poplamionym prześcieradłem, porozrzucanymi częściami kobiecej garderoby i zużytymi prezerwatywami. Podczas prezentacji tej kontrowersyjnej pracy dwójka chińskich performerów Yuan Chai i Jian Jun Xi w samej bieliźnie wskoczyła na łóżko i urządziła bitwę na poduszki. Obaj zostali zatrzymani przez policji.
Jak widać, sztuka współczesna potrafi budzić wielkie czasem ambiwalentne emocje. Choć praca Emin zyskała największy rozgłos, nagrodę przyznano Steve’owi McQueenowi. Po tej wyjątkowej w historii gali Nagrody Turnera odbyła się licytacja niektórych dzieł. Pod młotek trafiła m. in. instalacja My Bed. W aukcji uczestniczył Charles Saatchi oraz przedstawiecie Tate Britain, którzy stoczyli ze sobą zaciekłą walkę o tę pracę. Ostatecznym zwycięzcą został Saatchi, kupując My Bed za 150 tys. dolarów. Po 15 latach, pracę tę wycenia się na ponad 1 mln funtów i niedługo znów odbędzie się kolejna emocjonująca aukcja.
A jak przebiegnie tegoroczna edycja Nagrody Turnera? Kilka dni temu Tate Britain ogłosiło nazwiska nominowanych:
Duncan Campbell
Duncan Campbell, If for others, źródło: The Tate
Z pochodzenia Irlandczyk, urodzony w 1972 roku w Dublinie, obecnie mieszka i pracuje w Glasgow. Jego propozycja If for others zdobyła uznanie podczas 55. Biennale Scotland + Venice w Wenecji i zapewniła mu miejsce w finałowej czwórce. Jest to zaangażowany społecznie projekt filmowy będący próbą podsumowanie czasów kulturowego imperializmu i konsumpcjonizmu. Do przygotowania tej pracy Campbell wykorzystał 16 mm film, animację oraz film tworzony metodą cyfrową.
Ciara Phillips
Ciara Phillips, The Workshop, źródło: The Tate
Jej miejscem pracy jest obecnie Glasgow, gdzie ukończyła tamtejszą Akademię Sztuk Pięknych, choć pochodzi z Kanady. W swoich pracach artystka eksperymentuje z najnowocześniejszymi technikami druku. Jury Tate Britain zwróciło szczególną uwagę na jej wystawę indywidualną w galerii The Showroom w Londynie. Przygotowana przez Phillips instalacja zatytułowana Workshop miała zwrócić uwagę na fakt, że galeria sztuki może być nie tylko miejscem dla zwiedzających, dla koneserów sztuki, ale również źródłem inspiracji dla designerów i artystów, którzy mogą w przestrzeni galerii tworzyć.
James Richards
James Richard, Rosebud, źródło:The Tate
Artysta urodził się w Cardiff – stolicy Walii, w 1983 roku. Ukończył studia w Chelsea, gdzie odkrył pasję do sztuki wideo i instalacji wykorzystujących materiał filmowy. Podczas 55. Biennale w Wenecji zachwycił krytykę znaczącym wkładem do olbrzymiej instalacji Il Palazzo Enciclopedico del Mondo. W swoich pracach Richards łączy często nieprzystające do siebie elementy, tworząc przy tym poetyckie, niemal medytacyjne obrazy ukazujące przyjemność, jaką odczuwa człowiek podczas procesu oglądania, a nawet perwersyjnego podglądania. Wraz z odpowiednio dobranym podkładem muzycznym, jego filmy to nie tylko uczta dla oka, ale również głębokie, emocjonalne przeżycie.
Tris Vonna-Michell
Tris Vonna-Michell, Postscript II (Berlin), źródło: The Tate
Jury wyróżniło tego młodego brytyjskiego artystę i performera za indywidualną wystawę Postscript II (Berlin) prezentowaną w galerii Jan Mot w Brukseli. Jego wideo-instalacja tworzy oryginalną wielowarstwową narrację, która unika bezpośredniości, jest fragmentaryczna i trudno uchwytna dla odbiorcy. Głównym zamierzeniem Vonna-Michell było jednoczesne wprowadzenie widza w zachwyt, ale także i swego rodzaju zakłopotanie.
Tegoroczna edycja Nagrody Turnera zapowiada się interesująco, a wybór jury potwierdza niesłabnący wysoki poziom konkursu. Jest to też dowód na to, że sztuka Wielkiej Brytanii jest różnorodna, a współcześni artyści chętnie sięgają po nowoczesne techniki. Od 1984 roku celem Nagrody Turnera było pobudzanie publiczności, twórców oraz krytyków do podjęcia wspólnego dialogu na temat najnowszych trendów w sztuce Wysp Brytyjskich.
Karolina Przybylińska
Portal Rynek i Sztuka
