10 rzeczy, których nie wiecie o Marcu Chagallu

7 lipca 1887 roku w Witebsku na Białorusi przyszedł na świat Marc Chagall. Dokładnie dziś mija 129 rocznica jego urodzin. Z tej okazji przygotowaliśmy kilka interesujących faktów z życia tego wyjątkowego, żydowskiego malarza.

Pierre Choumoff, Marc Chagall, fotografia z 1920 roku

1. Marc Chagall już jako mały chłopiec marzył o tym, aby być muzykiem, tancerzem, poetą oraz malarzem. W swoich wspomnieniach wydanych w 1931 roku pod tytułem „Moje życie” pisze, że o swoich marzeniach, jako pierwszej opowiedział pewnego dnia matce, kiedy ta krzątała się po kuchni. Zaniepokojona kobieta postanowiła skonsultować ten pomysł z profesorem Jehudem Penem. Będąc już na miejscu w jego pracowni wraz z młodym Chagallem, matka z przerażeniem powiedziała „On chce zostać malarzem. Jest chyba szalony. Proszę tylko spojrzeć na jego rysunki”. Profesor dostrzegł jednak w chłopcu ogromny potencjał i zgodził się udzielać mu lekcji.

2. W wieku 20 lat Chagall postanowił rozpocząć naukę w Petersburgu. Wyjechał tam pomimo obowiązującego Żydów zakazu osiedlania się w stolicy. Ojciec wręczył mu na podróż jedyne 27 rubli, dlatego młody malarz podjął się zarobkowego malowania szyldów.

3. Jego żydowskie nazwisko Segał otrzymało francuską pisownię dopiero w 1910 roku, kiedy malarz przybył do Francji i wyraził wielki zachwyt nad tutejszą sztuką oraz atmosferą wiecznie żyjącego i tętniącego miasta.

4. W 1919 roku artysta wszedł w ostry konflikt z Kazimierzem Malewiczem, piewcą sztuki awangardowej. Otwarty spór, toczący się na terenie wittebskiej Wolnej Pracowni, którą Chagall zainaugurował 28 stycznia 1919 roku, doprowadził do usunięcia malarza ze szkoły i przemianowania jej na akademię suprematyczną.

5. Artysta upodobał sobie w swoich obrazach postacie, które obdarzone są darem latania i unoszą się beztrosko nad wiejskimi pejzażami. Jako inspirację do takiego ujęcia Chagall przyjął określenie „niebieskie ptaki”, które na początku XX wieku używane było w Rosji w stosunku do ludzi, których źródło utrzymania było nieznane. Artysta znał również doskonale powiedzenie, które w dosłownym tłumaczeniu z jidysz brzmi „fruwać po niebie”, czyli „dać się ponieść fantazji”.

6. Chagall bardzo skrupulatnie podchodził do wykonywania każdej pracy. Świadczy o tym duża ilość szkiców oraz gwaszy, które stanowią studia kompozycyjne do jego obrazów. Przed kładzeniem koloru na płótno, malarz zawsze wykonywał wstępne szrafowania zaznaczając kontrasty i walory barwne. Chagall, jako genialny kolorysta, bardzo dużą uwagę poświęcał sposobom przyrządzania oraz nakładania farby.

7. Artysta od początku czerpał tematy z najbliższego otoczenia. Jako swoich modeli przedstawiał bardzo często członków rodziny, zaś tłem wszystkich scen jest Witebsk, przez co rozsławił to małe białoruskie miasteczko niemal na cały świat. Na kanwie wyniesionych z dzieciństwa wspomnień Chagall kreował graniczący z fantastyką świat inspirowany żydowskich folklorem.

8. Malarz już od dziecka fascynował się wszystkim, co wiązało się z motywem cyrku. Podobnie jak Pablo Picasso, chętnie podejmował się tego tematu w malarstwie oraz w grafice. Jego ulubionymi bohaterami są klouni oraz akrobaci. Malując ich jaskrawe kostiumy i nieprawdopodobne salta, artysta potwierdzał swą fascynację kolorem oraz nieważkością.

9. Zarówno w Rosji, jak w późniejszym okresie we Francji, malarz bliski był środowiskom awangardy, nigdy jednak nie należał do żadnej grupy ani szkoły. Przebywając w Paryżu inspirował się orfizmem oraz kubizmem, lecz równocześnie wypracował swój niezaprzeczalnie osobisty styl.

10. Chagall, podobnie jak Amadeo Modigliani, z którym sąsiadował w czasie swojego pierwszego pobytu w Paryżu, przeszedł do historii malarstwa nie tworząc własnej szkoły. Do dziś nie znalazł się artysta, który odwoływałby się do jego dziedzictwa, pełnego mieniących się barw oraz magicznych, onirycznych pejzaży.

Na rynku sztuki dzieła Marca Chagalla cieszą się nieustannie rosnącą popularnością. Na światowych aukcjach jego prace malarskie osiągają ceny w przedziale od 500 tysięcy do nawet kilku milionów dolarów, a w sumie wartość wszystkich sprzedanych jego dzieł wynosi 1,4 miliarda dolarów. Na początku 2016 roku jednym z droższych dzieł był, sprzedany w lutym na aukcji w Christie’s  obraz „Les mariés de la Tour Eiffel” wart ponad 7 milionów dolarów. Rekord za pracę malarza został osiągnięty w 1990 roku podczas aukcji w Sotheby’s. Jego „Anniversaire” z 1928 roku wyniósł wtedy 13,5 milionów dolarów.

Prace Chagalla można podziwiać w wielu galeriach na całym świecie, między innymi w poświęconych jego osobie Muzeach Wittebsku i Nicei, a także w Muzeach w Rosji, Brukseli, Niemczech czy Francji. Jego dwie wielkoformatowe prace można również zobaczyć w  holu słynnej Metropolitan Opera w Nowym Jorku, która już niebawem zostanie poddana gruntownej przebudowie.

Justyna Stasiek – Harabin

Fotografia (góra): Fragment dzieła Marca Chagalla The Birthday, 1915