Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles oraz Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie rozwinęli nową technikę analizowania starożytnych malowideł, która ujawnia nie tylko to, kiedy, ale również jaką metodą zostały one wykonane.
Rozwijana przez Loannę Kakoulli, profesor materiałoznawstwa na UCLA oraz Johnego Delaney’a z Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie technika pozwala badaczom na mapowanie architektoniki powierzchni malowidła na poziomie molekularnym i elementarnym oraz określenie wykorzystanych przez artystę materiałów wraz z kolejnością, w jakiej zostały one użyte. Technika umożliwia także umiejscowienie dzieła w kontekście historycznym i geograficznym, ponieważ ujawnia, kiedy i w jaki sposób powstały zastosowane przez twórcę farby.
Jak podaje Delaney, ideą przyświecającą makroskopowej technice jest pozyskanie większej ilości informacji nie tylko na temat wykonania samego dzieła, ale również na temat realizującego je artysty. Dzięki niej możliwa jest szczegółowa ocena pigmentów i rozpoznanie sposobu ich rozprowadzania na podłożu, identyfikacja zmian kompozycyjnych i w ten sposób zdobycie wiedzy na temat podrysów i szkiców przygotowawczych. Wszystkie te informację są przydatne zarówno w pracy konserwatorskiej, jak i historycznej.
Nowa technika została nazwana „makroskopowym wielomodalnym skanowaniem chemicznym” i jest ona połączeniem istniejących już procesów, na które składa się między innymi pomiar ilości światła odbijanego przez malowidła, a zatem dokładnego koloru jego pigmentu czy też fluorescencja rentgenowska określająca skład użytych materiałów.
Tym, co czyni tę technikę szczególnie ważną jest to, że jest ona nieinwazyjna, a więc naukowcy nie muszą pobierać próbek z dzieła, aby móc je przeanalizować. Pozwala ona również na uwidocznienie kolejnych warstw realizacji, pokazując tym samym w jaki sposób malowidło uzyskało swój obecny kształt.
Aby zademonstrować swoją metodę, naukowcy przeanalizowali egipskie malowidło z II wieku, pochodzące ze zbiorów Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie. Mierząca zaledwie 35 cm wysokości i przedstawiająca kobietę wysokiego pochodzenia realizacja uważana jest za portret fajumski, czyli jedną z prac, które wraz z zabalsamowanymi zwłokami składane były do grobów.
Dzięki swoim badaniom Kakoulli i Delaney dowiedzieli się, że dzieło zrealizowane zostało techniką enkaustyczną, polegającą na stosowaniu farb w spoiwie z wosku pszczelego, nakładanych na podłoże w stanie płynnym za pomocą podgrzewanych, metalowych łopatek. W tym przypadku ustalono, że farby zaaplikowano na płaszczyznę trzema różnymi narzędziami: szczotką malarską, cauterium (metalową łyżką lub łopatką) oraz cestrum (rodzajem grawera). Badacze zdobyli także okazję zapoznania się z techniką pracy artysty – ubiór na przykład został realizowany przy pomocy marzany barwierskiej.
K. Z.
fot. (góra) Portret chłopca (fragment), enkaustyka na drewnie, portret fajumski
Rynekisztuka.pl
