„Firma: Witkiewicz i Syn” na wystawie w Stalowej Woli

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli przygotowało pierwszą w Polsce wystawę prezentującą twórczość dwóch niezwykłych indywidualności sztuki polskiej: Stanisława Witkiewicza (1851-1915), malarza, ilustratora, krytyka sztuki, twórcy stylu zakopiańskiego – i jego syna, Stanisława Ignacego, zwanego Witkacym (1885-1939), który oprócz awangardowego malarstwa tworzył niezwykłe dramaty i powieści, zajmował się też filozofią, fotografiką, teorią i krytyką sztuki.

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), "Martwa natura z zegarem", 1921, olej na płótnie, wł. Muzeum Narodowe w Krakowie, fot. materiały organizatorów

Stanisław Witkiewicz był postacią charyzmatyczną, dysponującą olbrzymią mocą oddziaływana. Jego eseje, reportaże (m.in. „Na przełęczy. Wrażenia i obrazy z Tatr”) i listy inspirowały, zmuszały do myślenia, wywoływały dyskusje. Od roku 1895 roku mieszkał na stałe w Zakopanem, prowadząc dom otwarty, w którym bywała arystokracja, pisarze, muzycy, malarze, uczeni, lekarze, politycy, sportowcy taternicy i górale. Był twórcą stylu zakopiańskiego, który obejmować miał wszystkie gatunki sztuki. Według jego projektu wzniesiono w tym stylu zakopiańskie wille: Kolibę, Pepitę, Pod Jedlami i Okszę.

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy) w okresie dwudziestolecia międzywojennego mieszkał w Zakopanem, intensywnie uczestnicząc w lokalnym życiu artystycznym. W 1919 roku opublikował esej „Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia”, gdzie przedstawił własną teorię Czystej Formy. We wczesnym okresie twórczości malował pejzaże, martwe natury i portrety w duchu młodopolskim. Następnie w fantastyczno-groteskowych obrazach doszedł do abstrakcyjnego ekspresjonizmu. W 1925 roku wycofał się z twórczości malarskiej i koncepcji Czystej Formy, założył zarobkową, jednoosobową „Firmę Portretową Stanisława Ignacego Witkiewicza”, działającą według specyficznie ustalonego regulaminu.

– Wystawa prezentuje obrazy, akwarele, pastele, rysunki i fotografie z różnych etapów twórczości obu artystów, ukazując dwie sugestywne, odmienne wizje sztuki i świata – opowiada kurator ekspozycji, Anna Król. – Jest to blisko 100 obrazów z kilkunastu muzeów, w tym z jednej strony rzadko pokazywane prace obu twórców, a z drugiej także te, które są ozdobą ekspozycji stałych w najlepszych polskich muzeach i praktycznie ich nie opuszczają.

Prace Witkiewicza-ojca to m.in. portret (Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Sabały, portret syna i autoportret), karykatury (Stefana Żeromskiego i Jana Gebethnera), nastrojowe tatrzańskie pejzaże („Na Rysach”, „Wiatr halny”, „Las tatrzański w śniegu”), widoki Krakowa („Wawel od strony Wisły”, „Giełda uliczna na rogu Rynku krakowskiego”), sceny rodzajowe („Pogrzeb na wsi”, „Sześć obrazów z życia wsi”).

Witkacy na wystawie reprezentowany jest przez liczne portrety (m.in. Eugenii Dunin-Borkowskiej, Henryki Soroko-Labordaire, Marii Znamierowskiej-Prufferowej, autoportret), a także przez prace o różnorodnej tematyce i formie (np. „Świątynia Bóstwa Absolutnej Nicości”, „Wizja fantastyczna”, „Sabat czarownic”, „Wnętrze lasu”, „Kwiaty”). Osobny rozdział ekspozycji stanowi „Gębozbiór” – cykl oryginalnych fotografii Witkacego, dokumentujących „miny”.

Zestawienie tak cennych prac w jednym miejscu stanowi szczególną gratkę dla miłośników sztuki, natomiast porównanie odmiennych osobowości twórczych ojca i syna wpisuje się w cykl zapoczątkowany przez Muzeum w Stalowej Woli wystawą Jacka i Rafała Malczewskich.

Ekspozycji towarzyszy katalog autorstwa Anny Król, w opracowaniu graficznym Rafała Sosina.

Dzieł na wystawę użyczyli: Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Muzeum Mazowieckie w Płocku, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Muzeum Śląskie w Katowicach, Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie.

Otwarcie: 3 grudnia 2011, godz. 18:00.
Wystawa czynna do 22 stycznia 2012.