20 stycznia o godzinie 19.00 w Galerii Piekary została otwarta wystawa Andrzeja Pawłowskiego, na której zaprezentowane zostały prace z cyklu „Genesis”.
Andrzej Pawłowski, Genesis. Źródło: Galeria Piekary
Ekspozycja ta jest trzecią odsłoną twórczości krakowskiego artysty w Galerii Piekary, po „Światłem pisane” (2010) i „Zapisach (w) przestrzeni” (2011). Cykl „Genesis”, początkowo noszący tytuł „Ręce”, powstał w 1967. W 1977 artysta zaproponował tekst pierwszego rozdziału „Księgi Rodzaju” jako interpretację swych prac. I tak trzydzieści jeden wersetów tego rozdziału w przekładzie Artura Sandauera odpowiada trzydziestu jeden fotografiom.
W ten sposób powstał słowno-obrazowy poemat – który obejmuje heksaemeron, dzieło sześciu dni stworzenia, a więc biblijną kosmologię. W „Genesis” dłonie zostały sfotografowane przy użyciu małoobrazkowego aparatu z szerokokątnym obiektywem, co dało dużą głębię ostrości i jednocześnie deformację perspektywy.
Dzięki temu wizerunek dłoni na tle częściowo zachmurzonego nieba stał się dynamiczny i ekspresyjny, a wyraźna cielesność rąk często ustępuje abstrakcji. Wzniesione ku niebu ręce z jednej strony kojarzą się z aktem kreacji, a z drugiej mogą wydać się przedłużeniem ciała artysty lub samego widza. W czarno-białych fotografiach uwypuklone zostają napięcia budowane przede wszystkim światłem i cieniem.
Dłonie, które są przewodnim motywem „Genesis”, pojawiają się w formie pulsujących obrazów również w filmie Pawłowskiego z 1958 roku „Tam i tu ”, a jako odciski na papierze fotograficznym odnajdujemy je w cyklu fotogramów „Omamy” z 1962 roku. Cykl „Genesis” znalazł uznanie zarówno wśród zwolenników sztuki tradycyjnej, jak i nowoczesnej.
Andrzej Pawłowski, Genesis. Źródło: Galeria Piekary
Mieczysław Porębski określił go jako „wielki, wielkością otwierającej się w nim wszechobejmującej metafory. Oglądane z bliska, przerażająco z bliska – spojrzeniem już nie samego oka, ale i bezwzględnej w swych ostrościach i deformacjach kamery – dłonie i dalekie niebo, ożywione ulotnymi obłokami, wystarczają tu, by dać początek nieogarnionemu krajobrazowi tworzenia – życia przestrzeni i światła”. Zagadnienia przenikania się w sztuce sfery sacrum i profanum oraz podmiotowości i abstrakcji wciąż pozostają aktualne.
Andrzej Pawłowski (1925 – 1986) ukończył studia w 1950 roku na Wydziale Architektury Wnętrz krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w której na początku lat 60. założył Wydział Form Przemysłowych. Doświadczenie projektanta, zasadzające się na prowadzonych przez Pawłowskiego badaniach i redagowanych tekstach teoretycznych, stanowiło integralną część całej jego twórczości rozpostartej od dzieł rzeźbiarskich, przez malarstwo, fotografię do filmowanych projekcji. Pawłowski, związany z Grupą Krakowską, permanentnie podejmował problem procesu recepcji, udziału zmysłów widza w postrzeganiu prac artystycznych.
Dążył do zakłócenia prostego schematu odbierania dzieł sztuki, jako odzwierciedlających bezpośrednio świat, w którym egzystujemy, nierzadko adaptując w tym celu analizy procesów fizycznych (np. wykresy krzywych łańcuchowych), które wspomagały jego działalność twórczą. Innymi słowy, skłaniał do refleksji i aktywnego uczestnictwa w odbiorze, prowokując do rewizji mechanizmów odczytywania prac. Jednocześnie bacznej analizie poddawał sam proces twórczy w oparciu o ideę „formy naturalnie ukształtowanej” sformułowanej przez niego na początku lat 60.
Galeria Piekary, Poznań
ANDRZEJ PAWŁOWSKI „GENESIS”
20.01 – 29.02.2012
Źródło: Galeria Piekary
