Wystawa Mirosława Bałki w Muzeum Freuda

Po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii dzieła Mirosława Bałki można było zobaczyć na początku 2009 roku. Był on dziesiątą osobą, która stworzyła instalację przestrzenną wystawianą w głównej sali Tate Modern. W tym roku jego dzieła możemy podziwiać w brytyjskim Muzeum Freuda.

Dwuczęściowa ekspozycja, która potrwa od 19 marca do 25 maja, nosi nazwę Die Traumdeutung. Na tytuł składają się trzy słowa, które jako całość pozwalają określić nastrój i cel wystawy. Trauma, Deu (Bóg) i Tung, które z albańskiego oznacza koniec, oddają pewien niepokój potęgowany przez tematy podejmowane przez artystę.

Pierwsza brytyjska wystawa Bałki wzbudziła wiele kontrowersji. Niezwykle problematyczna tematyka jaką zajmuje się artysta przysporzyła mu wielu przeciwników, ale także sojuszników. W Tate Bałka wystawił instalację dedykowaną holokaustowi. Praca stanowiła bryłę zbudowaną z nieprzepuszczalnego czarnego materiału, do której wchodziło się przez prostokątny otwór wejściowy – jedyne źródło światła. Do wnętrza prowadziła również rampa – emocje towarzyszące wchodzącym do ciemnego pomieszczenia miały być bezpośrednim nawiązaniem do wojennych doświadczeń. Pośrednio praca została zinterpretowana jako powrót sztuki do kontemplacyjnej, medytacji i intuicyjnego odczuwania.

Tym razem przed Muzeum Freuda zainstalowana została 8 metrowa, czarna rzeźba autorstwa Bałki, która nosi nazwę „Y-Chromosomal Adam„. W budynku natomiast od wejścia usłyszeć można niepokojącą muzykę, która stanowi część wystawy.  To motyw z filmu The Great Escape z 1963 roku . Jedno z pomieszczeń zostało wypełnione geometrycznymi bryłami zbudowanymi ze sklejki.  Krytycy interpretują je jako bagaże Freuda przywiezione z Wiednia. W tej wersji są jednak puste. Na jednym z nich stoi bryła o zupełnie odmiennym kształcie nawiązującym do pracy Albrechta Dürera „Melancholia”. Trapezohedron był dla uczonych 500 lat temu czymś niepokojącym, a jednocześnie „nie do zniesienia”. Wśród eksponatów zawarte zostały także odniesienia do twórczości Wagnera.

W instalacji oprócz tradycyjnych form użyte zostały także wizualizacje. Druga część wystawy odbywać się będzie jednocześnie w Mason’s Yard. Instalacja wystawiona w tamtej przestrzeni nawiązuje do pracy z Tate Modern.

Wszystkie poszczególne elementy tworzą platformę pomiędzy przeszłością i teraźniejszością. Choć Bałka wybiera minimalistyczne formy to przekaz ma zupełnie odwrotny wydźwięk. Do postrzegania twórczości artysty zaangażowane są wszystkie zmysły. Melancholia to nie tylko nawiązanie do Durera to coś więcej niż smutek – idealnie opisuje wydarzenie w Freud Museum.

Katarzyna Grzemska

Portal Rynek i Sztuka