Siedem obrazów Bractwa św. Łukasza wciąż nie powróciło do Polski

W roku 1938 zapadła decyzja o udziale Polski w Światowych Targach w Nowym Jorku. Ówczesny minister Beck i jego gabinet zadecydowali o zaprezentowaniu cyklu obrazów i tkanin ze scenami najważniejszych wydarzeń polskiej historii. Rok później, gdy dzieła były już gotowe, popłynęły do Nowego Jorku. Do kraju nigdy nie powróciły.

Nad obrazami pracowało 9 artystów – Bernard Frydrysiak, Jan Gotard, Aleksander Jędrzejowski, Eliasz Kanarek, Jeremi Kubicki, Antoni Michalak, Stefan Pluzański, Janusz Podoski oraz Tadeusz Pruszkowski. Po trwającej do października 1940 roku wystawie otwartej przez prezydenta USA i Alberta Einsteina do Polski nadal nie wróciło siedem dzieł.

Polski pawilon otworzono w 148. rocznicę proklamowania Konstytucji 3-maja. Obrazy zawisły w Sali Honorowej pawilonu polskiego. Prace spotkały się z ogólnym uznaniem. Po zakończeniu II Wojny Światowej z uwagi na patriotyczno-historyczną tematykę władze komunistyczne nie zabiegały o ich zwrot. Komisarz polskiej wystawy w Nowym Jorku przejął je na rzecz wyrównania rachunku za niewypłacone honorarium.

W późniejszym czasie prace przekazano uczelni Le Moyne College w Syracuse w stanie Nowy Jork. Pomimo starań Ministerstwa Kultury RP i Ministerstwa Spraw Zagranicznych obrazy wciąż znajdują się poza granicami kraju. Administracja z Le Moyne College nie chce rozmawiać na ten temat. Uczelnia unika także przedstawienia dokumentów dotyczących zasad, na jakich obrazy zostały przekazane.

Paulina Krupa

fot. (góra) Stefan Płużański, Bitwa pod Oliwą, 1627, 1947

Rynekisztuka.pl