Prezentujemy pierwszy artykuł z serii „Rynek sztuki pod lupą”, w którym co tydzień będziemy przedstawiać szereg statystyk dotyczących obecności na rynku aukcyjnym wybranego polskiego artysty. Dziś przyjrzymy się jak na aukcjach radzą sobie prace Jerzego Nowosielskiego, jednego z najbardziej uznanych powojennych malarzy.
O wyjątkowej pozycji Jerzego Nowosielskiego na polskim rynku sztuki może świadczyć chociażby fakt, iż od 2007 roku, kiedy to po raz pierwszy opublikowano ranking „Kompas Sztuki”, utrzymuje się on w jego ścisłej czołówce. Ponieważ „Kompas” to zestawienie przygotowywane na podstawie punktacji przyznawanej poszczególnym artystom przez galerie publiczne i prywatne można założyć, że dość dobrze określa miejsce jakie zajmuje dany twórca na rodzimym rynku sztuki.
oprac.: Rynek i Sztuka
Na przestrzeni ostatnich 22 lat liczba prac Jerzego Nowosielskiego, jaka była sprzedawana na aukcjach w Polsce uległa znaczącej zmianie. Przez całe lata 90. transakcji zawierano bardzo niewiele, a dopiero początek nowego dziesięciolecia przyniósł lekką poprawę sytuacji. Prawdziwy przełom nastąpił jednak w roku 2003 w którym sprzedaną rekordową wówczas liczbę 50 prac autorstwa malarza. W kolejnych latach sytuacja była bardzo zmienna przynosząc zarówno wzrosty, jak i spadki liczby sprzedawanych obiektów. Obecnie, jeżeli chodzi o liczbę prac, można zaobserwować trwający od 2010 trend wzrostowy, jednak mało prawdopodobne jest, by mógł on utrzymać się długo. Bardziej prawdopodobne, że już niebawem będziemy świadkami zmniejszającej się podaży prac artysty na rynku i rosnących cen za te, które co jakiś czas będą się pojawiały na aukcjach.
Liczba prac Jerzego Nowosielskiego sprzedanych na aukcjach w latach
1991-2013, oprac.: Rynek i Sztuka
Wyraźnym liderem w handlu aukcyjnym twórczością Jerzego Nowosielskiego jest dom Agra-ART, który wyraźnie wyprzedza pod tym względem drugą Desę i będące mocno w tyle Polswiss ART i Rempex.
Domy aukcyjne najczęściej sprzedające prace Jerzego Nowosielskiego, oprac.: Rynek i Sztuka
Jerzy Nowosielski był artystą bardzo wszechstronnym. Oprócz typowego malarstwa sztalugowego zajmował się również malarstwem ściennym (wykonał wiele dekoracji w kościołach katolickich i cerkwiach prawosławnych), był wybitnym pisarzem ikon, tworzył scenografie i rysunki. Jeśli jednak spojrzymy na to, jak wygląda podział prac sprzedanych na aukcjach w latach 1991-2013, to wyraźnie widać, że największym zainteresowaniem cieszą się przede wszystkim prace malarskie, które stanowiły około 62% wszystkich sprzedanych w tym okresie dzieł twórcy. Prace na papierze to już niecałe 30% całości, a pozostałe (m.in. fragmenty scenografii) jedynie 8%.
Rodzaj prac Jerzego Nowosielskiego sprzedawanych na aukcjach w latach 1991-2013, oprac.: Rynek i Sztuka
Twórczość zmarłego w 2011 r. artysty od kilku lat jest „towarem” niezwykle pożądanym przez kolekcjonerów. W analizowanym okresie jego prace sprzedały się za łączną kwotę 20,64 mln złotych.
W latach 90., gdy na organizowanych w Polsce aukcjach sprzedawano przede wszystkim sztukę dawną, wartość obrotu pracami Nowosielskiego rosła bardzo powoli – podobnie jak liczba wystawianych obiektów. Ta tendencja zmieniła się dopiero w 2003 r., kiedy to na aukcje trafiła rekordowa liczba 50 prac autorstwa krakowskiego artysty. Lata 2003-2011 przyniosły bardzo zmienną sytuację. Od trzech lat mamy jednak do czynienia ze zwyżkową tendencją, która w dużej mierze jest wynikiem wzrostu cen najdroższych prac artysty – głównie obrazów.
Wartość prac Jerzego Nowosielskiego sprzedanych na aukcjach w Polsce w latach 1991-2013, oprac.: Rynek i Sztuka
Ranking najdroższych prac Jerzego Nowosielskiego, to zestawienie niezwykle dynamicznie się zmieniające, szczególnie w ostatnich latach. Aż 6 z 10 najdroższych obrazów malarza zostało sprzedanych w ciągu ostatnich dwóch lat. Kolejne rekordowe ceny w duży stopniu przyczyniają się do powiększania się wartości obrotu twórczością Nowosielskiego.
oprac.: Rynek i Sztuka
Szczególnie w ciągu ostatnich kilkudziesięciu miesięcy zaobserwować można szereg rekordów aukcyjnych, wśród których coraz częściej pojawiają się wyniki powyżej 200 tys. złotych za płótno. Ubiegły rok okazał się najlepszy w historii, jeżeli chodzi o sprzedaż prac Nowosielskiego – właściciela zmieniły dzieła sztuki o łącznej wartości 2,86 mln złotych. Wydaje się, że duży wzrost dynamiki cen ma bezpośredni związek z niedawną śmiercią artysty. Popyt napędzają wszyscy ci, którzy są zainteresowani pracami krakowskiego malarza i chcą zdążyć z zakupem zanim prace staną się naprawdę rzadkie i bardzo drogie.
W roku 2013 właściciela zmieniło aż 47 dzieł autorstwa Nowosielskiego (nie licząc sprzedawanych na aukcjach serigrafii). Do tak wysokiego wyniku walnie przyczyniła się zorganizowana 7 marca 2013 przez Desę Unicum aukcja 22 prac artysty (11 obrazów i 11 prac na papierze). Na polskim rynku sztuki było to wydarzenie bezprecedensowe, bo właściwie nie zdarzają się u nas aukcje prac jednego artysty (i to tak uznanego).
Podczas aukcji udało się ustanowić nowy rekord – obraz „Dziewczyny na statku” z 1981r. znalazł nabywcę za 360 tys. złotych. Jest to obecnie najwyższa kwota, jaką zapłacono za pracę Jerzego Nowosielskiego. Co ciekawe, katalog przedaukcyjny podaje informację, że 45 tys. złotych, za które kupiono tę samą pracę na aukcji w 1996 r. było wówczas najwyższą kwotą zapłaconą za pracę żyjącego polskiego artysty. Niestety transakcji tej nie uwzględniają roczniki aukcyjne (dlatego nie pojawia się w naszym zestawieniu), ale jeżeli jest ona prawdziwa, to oznacza, że właścicielowi udało się osiągnąć imponującą stopę zwrotu około 47% rocznie.
Organizowana przez Desę aukcja zakończyła się sukcesem – sprzedanych zostało 21 z 22 wystawionych prac, a łączne przychody wyniosły prawie 1,5 mln złotych.
oprac.: Rynek i Sztuka
W analizowanym okresie dwadzieścia cztery prace Nowosielskiego zostały kupione i następnie odsprzedane za pośrednictwem domów aukcyjnych. Średnia roczna stopa zwrotu dla tych inwestycji wyniosła ok. 7,99%. Niektórym pracom udało się jednak uzyskać znacznie wyższe wyniki.
Czy obecny rok pod względem obrotu będzie równie rekordowy jak ubiegłe lata? Na razie na aukcjach sprzedano jedynie kilka prac na papierze i obrazów za niecałe 400 tys. złotych. Trzeba jednak pamiętać, że przed nami jeszcze 7 miesięcy, a sytuację może diametralnie zmienić choćby jedna lub dwie, bardzo udane licytacje.
Prace Jerzego Nowosielskiego nie są jednak sprzedawane jedynie na aukcjach. W ofercie swojej galerii obrazy artysty ma chociażby Andrzej Starmach, znany krakowski marszand, a prywatnie przyjaciel twórcy, który prace Nowosielskiego prezentował m.in. na prestiżowych targach sztuki Art Basel w Bazylei.
Michał Barcik
Fot. (góra) Jerzy Nowosielski „Wspomnienie z Egiptu”, 1991, źródło: DESA Unicum
Portal Rynek i Sztuka
