Kwiecień, maj i czerwiec to miesiące, w których zazwyczaj rynek sztuki dynamizuje się po względnie spokojnym, pierwszym kwartale roku. Czy i teraz było podobnie? Przyjrzyjmy się kondycji międzynarodowego i polskiego rynku sztuki w drugim kwartale bieżącego roku.
Świat
Claude Monet, Nymphéas en fleur, 1914-1917, źródło: Christie’s
Instensywny, wiosenny sezon aukcyjny rozpoczęła sprzedaż dzieł z kolekcji Peggy i Davida Rockefellerów. Pierwsza z wielu zorganizowanych w nowojorskich siedzibie Christie’s licytacji przy ofercie składającej się z 44 dzieł sztuki XIX i XX wieku wygenerowała imponujący łączny rezultat sprzedażowy na poziomie 646 milionów dolarów. Najdroższym obiektem aukcji okazał się wylicytowany za 115 milionów dolarów portret nagiej dziewczyny z koszem kwiatów pt. “Filette à la corbeille fleurie” autorstwa Pabla Picassa, który w przeszłości należał do Gerturde Stein. Dzięki tej niesamowitej sprzedaży, obraz zyskał status drugiego najdroższego dzieła hiszpańskiego artysty sprzedanego kiedykolwiek na aukcji. Jeszcze większe emocje wzbudziła jednak licytacja przedstawienia słynnych lilii wodnych Claude’a Moneta. Obraz “Nymphéas en fleur” aż o niemal 35 milionów dolarów przekroczył kwotę swojej estymacji.
Amedeo Modigliani, Nu couche (sur le cote gauche), 1917, źródło: Sotheby’s
Chociaż zrealizowana 14 maja w nowojorskim Sotheby’s aukcja sztuki modernistycznej i impresjonistycznej odnotowała względny sukces (pomimo dobrego rezultatu końcowego na poziomie ponad 318 milionów dolarów, tylko 71 procent oferowanych obiektów znalazło nabywców), to właśnie w ramach tej licytacji miała miejsce najważniejsza majowa sprzedaż. Objęty rekordową estymacją na poziomie 150 milionów dolarów leżący akt kobiecy Amedeo Modiglianiego pt. “Nu couché (sur le côté gauche)” wbrew przewidywaniom nie stał się najdroższym dziełem sztuki w historii licytacji. Wygenerowany przez dzieło wynik- 157 milionów dolarów- usytuował je dopiero na czwartym miejscu najwyższych aukcyjnych sprzedaży. Akt Modiglianiego stał się jednak najdroższym obiektem sprzedanym kiedykolwiek w Sotheby’s.
Majowe aukcje przyniosły sporo nowych rekordów. Jednym z najważniejszych jest ten osiągnięty przez dzieło Constantina Brancusiego na aukcji sztuki impresjonistycznej i nowoczesnej, która odbyła się 15 maja w Nowym Jorku. Pochodząca z 1932 roku rzeźba z brązu pt. “La jeune fille sophistquée (Portrait de Nancy Cunard)” sprzedana została licytującemu przez telefon klientowi za 71 milionów dolarów. To jednak nie realizacja Brancusiego, a sprzedana za niemal 86 milionów dolarów “Suprematystyczna kompozycja” Kazimierza Malewicza okazała się najdroższym obiektem aukcji. Dzień później w nowojorskim Sotheby’s odbyły się dwie licytacje sztuki nowoczesnej, które w sumie przyniosły aż 15 nowych rekordów sprzedażowych. Wśród artystów, którzy pobili swoje rekordy znalazł się między innymi Karry Jamse Marshall (21,1 milionów dolarów za dzieło “Past Time”) i David Hockney (28,4 miliony dolarów za płótno „Pacific Coast Highway and Santa Monica”).
Pablo Picasso, Femme dans un fauteuil (Dora Maar) (fragment), 1943, źródło: Christie’s
Czerwcowy sezon aukcyjny odnotował natomiast bardzo słaby początek. Zorganizowana 19 czerwca w londyńskim Sotheby’s aukcja sztuki impresjonistycznej i nowoczesnej zakończyła się najgorszym od 2012 roku, jeśli chodzi o analogiczne licytacje w stolicy Wielkiej Brytanii, wynik. Łączny rezultat na poziomie 87,5 milionów funtów był spowodowany tym, iż spośród 36 oferowanych obiektów tylko 26 znalazło nowych nabywców, natomiast aż 10 sprzedanych obiektów wylicytowanych zostało poniżej dolnej estymacji. Na szczęście londyńska aukcja Christie’s, która odbyła się dzień później, przerwała złą passę. Na dobry ogólny rezultat rzędu 128 milionów funtów złożyła się między innymi wysoka sprzedaż pejzażu miejskiego Claude’a Moneta pt. „La Gare Saint-Lazare, vue extérieure” (25 milionów funtów) czy niepokojącego portretu Dory Maar autorstwa Pabla Picassa z 1942 roku (19,3 miliony funtów).
Art Basel 2018, źródło: materiały prasowe organizatora
Jeżeli chodzi o międzynarodowe targi sztuki, drugi kwartał bieżącego roku upłynął pod znakiem trzech wydarzeń: w maju- Frieze New York 2018 i TEFAF New York Spring 2018, natomiast w czerwcu- Art Basel 2018. Każda z imprez mogła poszczycić się dużą frekwencją oraz wysoką sprzedażą. Z punktu widzenia naszego rodzimego rynku największe znaczenie miały jednak targi sztuki w Bazylei, które pośród 290 prestiżowych galerii z całego świata gościły silną, polską reprezentację- Galerię Starmach oraz Fundację Galerii Foksal. W tym roku, przyciągając niemal 95 tysięcy odbiorców, targi Art Basel po raz kolejny potwierdziły swoje znaczenie dla międzynarodowego rynku sztuki.
Gabriele Münter, Autoportret przed sztalugą, 1908-1909
Okres od kwietnia do czerwca obfitował także w interesujące wystawy. Jeżeli chodzi o pokazy indywidualne wspomnieć należy przede wszystkim o trwającej od połowy kwietnia w Kiasma Nykytaiteen Museo w Helsinkach retrospektywie Graysona Parry’ego, zajmującego się ceramiką i tkaniną angielskiego artysty współczesnego, który znany jest ze swoich kobiecych strojów. Najwięcej wartych uwagi europejskich wystaw rozpoczęło się jednak w maju. Podczas gdy w berlińskiej Starej Galerii Narodowej otwarto zbiorową prezentację XIX-wiecznego malarstwa podejmującego temat pieszych wędrówek i eksponującą dzieła takich artystów, jak Caspar David Friedrich, Paul Gauguin, Pierre-Auguste Renoir czy Ferdinand Hodler, w Kunsthall Oslo zainaugurowano pokaz pt. “Andy Warhol- After Munch” poświęcony interpretacji dzieł norweskiego malarza przez ojca pop-artu. Ważnym wydarzeniem jest również retrospektywna ekspozycja twórczości Gabriele Münter w duńskim Louisiana Museum of Modern Art, podczas której zaprezentowano około 130 prac słynnej, niemieckiej malarki, w tym obrazy, rysunki, fotografie oraz szkło.
Polska
Mojżesz Kisling, Akt leżący na czerwonym prześcieradle, 1929, źródło: DESA Unicum
Polskie aukcje sztuki drugiego kwartału bieżącego roku zdołały wygenerować dużą ilość imponujących wyników aukcyjnych. Wiosenny sezon rozpoczęła z powodzeniem zorganizowana 24 maja aukcja domu DESA Unicum poświęcona École de Paris oraz mająca miejsce pięć dni później Aukcja Dzieł Sztuki Polswiss Art. W trakcie pierwszej z wymienionych licytacji dobre rezultaty uzyskały zwłaszcza dzieła Mojżesza Kislinga. Jego “Akt leżący na czerwonym prześcieradle” z 1929 roku osiągnął cenę młotkową na poziomie 1 miliona złotych (1,18 miliona złotych), natomiast portret “Mona Luisa” z 1952 znalazł nabywcę gotowego zapłacić za niego 660 tysięcy złotych (778,8 tysięcy złotych). Jeżeli zaś chodzi o majową aukcję Polswiss Art, najlepszy wynik wygenerowała praca Ryszarda Winiarskiego ( 802,4 tysiące złotych za “Obszar 121”), “Portret Kazimierza Stankiewicza” Stanisław Wyspiańskiego (708 tysięcy złotych) oraz “Dziewczynka z pisklętami” Tadeusza Makowskiego (554,6 tysięcy złotych).
Tadeusz Makowski, Latawce, 1928, źródło: DESA Unicum
Czerwiec natomiast przyniósł najlepsze wyniki aukcyjne pierwszego półrocza bieżącego roku. Szczególnie ważne okazały się przede wszystkim zorganizowane 21 czerwca w DESA Unicum aukcje “Sztuka Dawna. Modernizm i Międzywojnie” oraz “Sztuka Dawna. Malarstwo XIX wieku”. Podczas gdy pierwsza z nich odnotowała rekordową sprzedaż dzieła “Latawce” Tadeusza Makowskiego (2,242 miliony złotych), druga ustanowiła cenowy rekord Józefa Brandta, którego obraz “Powrót z targu, ok. 1883-90” wylicytowany został za 1,534 miliona złotych. Transakcje te znacznie przyczyniły się do wygenerowania imponującego łącznego przychodu z całej aukcji na poziomie ponad 7,7 milionów złotych.
Świetnymi wynikami zakończyła się również czerwcowe licytacja “Sztuka Współczesna: Klasycy awangardy po 1945 roku” DESY Unicum. Wydarzenie to zaowocowało przede wszystkim dobrymi sprzedażami abstrakcyjnych dzieł Wojciecha Fangora. Podczas gdy jego kolista realizacja z 1965 roku pt. “B 68” wylicytowana została za 755,2 tysięcy złotych, barwna kompozycja “M 46” z 1969 roku odnotowała rezultat na poziomie 1,062 miliona złotych.
Paulina Ołowska, Krzyżówka z kobietą z czarnym płaszczu
Pod względem wydarzeń wystawienniczych drugi kwartał 2018 roku przedstawiał się równie ekscytująco. Godne odnotowania wydają się zwłaszcza zainaugurowane w marcu zbiorowe wystawy, na przykład zorganizowany w warszawskiej Zachęcie, a prezentujący dzieła między innymi, takich artystów jak Olaf Brzeski, Piotr Janas, Marcin Maciejowski, Paulina Ołowska i Jakub Julian Ziółkowski pokaz “Dzikość serca. portret i autoportret w Polsce po 1989 roku” czy też zaaranżowana w poznańskiej Galerii Miejskiej Arsenał ekspozycja pt. “Twarda Awangarda- Stażewski, Sosnowski, Bąkowski”, zestawiająca ze sobą prace autorstwa wymienionych twórców różnych generacji. Jeśli mowa o prezentacjach grupowych, warto wspomnieć także o otwartym w maju w Muzeum Współczesnym Wrocław “Szczurołapie”. Pokaz eksponujący między innymi dzieła Andrzeja Wróblewskiego, Gustava Metzgera, Jerzego “Jurry” Zielińskiego czy Artura Żmijewskiego bada relacje międzyludzkie przez pryzmat lęków i napięć. Jeżeli chodzi o wystawy indywidualne, z pewnością warto odnotować zrealizowany w Galerii Bielskiej BWA pokaz twórczości Stefana Gierowskiego czy też otwartą w czerwcu w kaliskiej Galerii Sztuki im. Jana Tarasewicza ekspozycję Normana Leto pt. “Malarstwo”.
Czy obfitujący w interesujące wystawy, znaczące targi oraz imponujące wyniki aukcyjne drugi kwartał bieżącego roku jest zwiastunem jeszcze większej dynamizacji rynku sztuki w ciągu przyszłych trzech miesięcy? Czas pokaże!
Rynekisztuka.pl
